W 1176 r. Norwegia powoli dochodziła do siebie po dziesięcioleciach trwających wojen domowych. Przyczyny tych walk były w dużej mierze spowodowane brakiem jakichkolwiek jasnych zasad dziedziczenia tronu. Zgodnie ze starymi zwyczajami wszyscy synowie króla, pochodzący ze związków legalnych lub nieformalnych, mieli równe prawo do tronu. Bracia zwyczajowo panowali wspólnie nad królestwem, ale kiedy dochodziło między nimi do konfliktów, często kończyły się one wybuchem wojny.
Król Sigurd II Gęba, uznawany przez Sverre Sigurdssona za ojca, został zabity przez swojego brata Inge I Garbatego w 1155 r. Syn Sigurda, Haakon II Barczysty, został wybrany na króla przez zwolenników jego ojca. Konflikt był teraz konfliktem regionalnym, przy czym król Inge miał największe poparcie w Viken, podczas gdy większość zwolenników Haakona pochodziła z Trøndelagu. Inge Garbaty poległ w 1161 roku. Wówczas jego partia uznała królem pięcioletniego Magnusa V Erlingssona. Magnus był synem Erlinga Skakke i Krystyny, córki króla Sigurda I Krzyżowca. W 1162 r. w bitwie pod Veøy zginął Haakon Barczysty, a jego stronnictwo zaczęło się rozpadać. W 1164 r. Magnus V został koronowany przez Eysteina Erlendssona, arcybiskupa Nidaros. W ten sposób Magnus V był pierwszym norweskim i nordyckim królem koronowanym i namaszczonym przez arcybiskupa Nidaros. Wydawało się, że Magnus V mając poparcie Kościoła i większości możnych panów, ma ugruntowaną swoją pozycję w Norwegii. Wybuchło kilka powstań, ale wszystkie zostały stłumione. Erling Skakke był regentem podczas małoletności swojego syna i nadal był rzeczywistym władcą kraju, nawet po tym, jak Magnus V osiągnął pełnoletność.
Wizerunek świętego Eysteina Erlendssona, arcybiskupa Nidaros
Kiedy więc Sverre Sigurdsson przybył do Norwegii, uznał, że wywołanie powstania i jego powodzenie jest niewielki. Zrozpaczony tym stanem rzeczy wyruszył na wschód i przed Bożym Narodzeniem przybył do Östergötland w Szwecji. Tam spotkał się z miejscowym władcą Birgerem Brosem, który był żonaty z siostrą Sigurda II Gęby, Brygidą Haraldsdotter. Sverre Sigurdsson ujawnił Birgerowi Brosie swoje roszczenia do tronu, ale Birger początkowo nie chciał udzielić mu żadnej pomocy. Wspierał już inną grupę walczącą w norweskiej wojnie domowej, tzw Birkebeiner czyli ”brzozowe nogi”. Frakcja ta powstała w 1174 r. pod przywództwem Eysteina III Małej Dziewczynki (Meyla), który twierdził, że jest synem króla Eystein II Haraldssona. Nowy pretendent do tronu swój przydomek zawdzięczał niewielkiemu wzrostowi i dziecięcemu wyglądowi, a jego stronnictwo nazywano Birkebeinerami, ponieważ bieda skłoniła niektórych z nich do noszenia kory brzozy wokół nóg, zamiast butów. Ale w styczniu 1177 r. Birkebeinerowie ponieśli miażdżącą porażkę w bitwie nad Re. Eystein III Mała Dziewczynka uciekł z pola bitwy ale został zabity przez rolnika, gdy próbował poprosić o łaskę i schronienie po przegranej bitwie (grið). W Värmland Sverre Sigurdsson spotkał się z niedobitkami tego stronnictwa. Po początkowych wahaniach i wątpliwościach Sverre Sigurdsson dał się przekonać i został kolejnym przywódcą stronnictwa Birkebeinerów.
Norwegia w XII wieku
W początkowych latach przewodzenia Birkebeinerom, Sverre Sigurdsson i jego ludzie byli prawie ciągle w ruchu. Ludność Norwegii, która przede wszystkim pragnęła pokój, ogólnie postrzegała Birkebeinerów jako bandę bandytów sprawiających kłopoty, z niewielką szansą na sukces. Chociaż spotkania chłopów nie dorównywały zahartowanym w boju Birkebeinerom, Magnus lub Erling Skakke często uciekali przed Birkebeinerami.
W czerwcu 1177 r. Sverre Sigurdsson po raz pierwszy poprowadził swoich ludzi do Trøndelagu, gdzie Sverre został ogłoszony królem w Øretinget. Ponieważ było to tradycyjne miejsce wyboru króla, wydarzenie to miało ważną symboliczną wagę. Birkebeinerowie przenieśli się następnie na południe do Hadeland, gdzie zostali ponownie zepchnięci na północ. Następnie Sverre postanowił skręcić na zachód, próbując zaskoczyć miasto Bergen. W Voss jednak Birkebeinerowie wpadli w zasadzkę miejscowych chłopów. Chociaż Birkebeinerowie odnieśli zwycięstwo, element zaskoczenia Bergenu został wyeliminowany, zmuszając grupę do ponownego wycofania się na wschód. Birkebeinerowie po tym jak prawie zamarzli na śmierć w Sognefjell, zimowali w Østerdal.
Wizerunek króla Sverre Sigurdssona
Sognefjellt - miejsce, gdzie siły Sverre Sigurdssona mogły zginąć z powodu zamarznięcia
Østerdal - miejsce gdzie siły Sverre Sigurdssona przezimowały zimę 1177/78
Następnej wiosny, po krótkim pobycie w Viken, Sverre i Birkebeinerowie wrócili do Trøndelag. Birkebeinerowie przyjęli teraz bardziej konfrontacyjną strategię. Jednak atak na Nidaros zakończył się porażką w bitwie pod Hatthammeren. Po ucieczce na południe spotkali armię króla Magnusa V w Ringerike, a potyczka zakończyła się taktycznym zwycięstwem Birkebeinerów. Birkebeinerowie zachęceni tym sukcesem wrócili do Trøndelagu i zdołali opanować region na tyle, by zimą zostać w Nidaros.
Wiosną 1179 roku król Magnus V i jego ojciec Erling Skakke zaatakowali Nidaros, zmuszając Sverre Sigurdssona do kolejnego znaczącego odwrotu. Pewni, że Birkebeinerowie znów uciekli na południe, król Magnus V i jego ludzie byli zadowoleni. Sverre Sigurdsson zawrócił jednak w Gauldal i ponownie ruszył w stronę miasta Nidaros. Dwie armie spotkały się 19 czerwca w bitwie pod Kalvskinnet. Erling Skakke zginął w bitwie, która zakończyła się wyraźnym zwycięstwem Sverre Sigurdssona. To zwycięstwo zapewniło Sverre utrzymanie Trøndelagu.
Po zwycięstwie Sverra Sigurdssona w Kalvskinnet wojna zmieniła nieco swój charakter. Trønderowie uznali Sverre za swojego króla. Obie walczę strony miały teraz nieco bardziej wyrównane siły. W pewnym momencie stronnictwo króla Magnusa V uzyskało nazwę Heklunger. Hekle to staronordycki kaptur i prawdopodobnie sugeruje tradycyjny strój mnicha. Heklungowie prawdopodobnie wzięli swoją nazwę od bliskiego związku z Kościołem.
Nastąpiło teraz kilka bitew. Wiosną 1180 r. król Magnus V Erlingsson wzmocniony przez siły z zachodniej Norwegii ponownie zaatakował Trøndelag. Doszło do bitwy pod Ilevollene niedaleko Nidaros, gdzie Heklungowie zostali ponownie pokonani, a Magnus V uciekł do Danii. Gdy Magnus V wyjechał z kraju, Sverre mógł popłynąć na południe i zająć Bergen, ale jego pozycja w regionie pozostała nadal słaba.
Zdecydowany odnieść decydujące zwycięstwo nad Birkebeinerami, Magnus V powrócił ze swoją flotą w następnym roku. Obie siły spotkały się na morzu 31 maja 1181 r. w bitwie nad Nordnes. Bitwa zakończyła się taktycznym zwycięstwem Birkebeinerów, a Heklungowie uciekli, gdy błędnie uznano, że król Magnus został zabity. Sverre ze swoimi osłabionymi siłami postanowił wycofać się do Trøndelag. Podjęto już pewne próby negocjacji, ale wkrótce się one załamały. Magnus V nie zaakceptowałby Sverre jako króla o równym statusie, a Sverre nie mógł zaakceptować sytuacji w której zostałby wasalem Magnusa.
Przykładowa norweska łódź z XII wieku
Gdy Magnus V kontrolował zachodnią Norwegię ze swojej siedziby w Bergen, Sverre miał problem z zaopatrzeniem swoich ludzi. Dlatego Sverre poprowadził swoich ludzi na południe do Viken, mocnej twierdzy Heklungów. Mógł więc pozwolić swym ludziom plądrować tutejsze ziemie z niewielką szkodą dla swojej sprawy. Jednak Magnus dobrze wykorzystał nieobecność Sverre. W listopadzie najechał Trøndelag i zdołał przejąć i spalić flotę Birkebeinerów. Sverre musiał wrócić lub zaryzykować utratę jednego bezpiecznego punktu oparcia, swojego bastionu - Trøndelag.
Latem 1182 r. król Magnus V podjął próbę oblężenia Nidaros, ale został odparty z poważnymi stratami, gdy Birkebeinerowie rozpoczęli niespodziewany nocny atak. Sverre rozpoczął teraz obszerny program budowy statków. Bez floty nie miałby nadziei na zwiększenie swoich wpływów na południu Norwegii. Wiosną 1183 roku Sverre zaatakował częścią swojej nowej floty miasto Bergen. Unikając wykrycia przez zwiadowców wroga, zaskoczył Heklungów, przejmując ich całą flotę. Magnus V uciekł ponownie do Danii, pozostawiając koronę i berło.
W bitwach morskich w średniowiecznej Skandynawii strona z największymi i najwyższymi statkami zwykle miała przewagę, ponieważ oznaczało to, że załoga mogła atakować wroga z góry pociskami i inną bronią. Sverre zbudował największy statek pływający w tym czasie, zwany Mariasuda (Maríusúð). Ze względu na swój duży rozmiar, zdolność żeglugi morskiej Mariasudy były raczej słabe i przydałaby się tylko w wąskich fiordach. Z powodu szczęścia lub dobrej strategii taka sytuacja wkrótce się pojawiła.
Wczesną wiosną 1184 r. król Magnus V powrócił do Viken z Danii z nowymi statkami. W kwietniu popłynął na północ w kierunku Bergen. Mniej więcej w tym samym czasie Sverre udał się do Sogn, aby stłumić lokalne powstanie i był tam nadal, kiedy w czerwcu Magnus przybył do Bergen. Po wygnaniu kilku Birkebeinerów, Magnus ponownie wypłynął, znając aktualne pozycje Sverre. Dwie floty spotkały się 15 czerwca w Fimreite w długim i wąskim Sognefjord. Bitwa o Fimreite okazała się ostatnią walką między Birkebeinerami i Heklungami. Magnus miał kilka dużych statków, ale żaden z nich nie był tak wielki jak Mariasuda. Podczas, gdy Mariasuda zatrzymała połowę wrogiej floty, reszta zaatakowała oddalone wrogie statki. Panika zaczęła się rozprzestrzeniać, gdy Heklungowie uciekli na pokład swoich większych statków. Statki te wkrótce zostały przeciążone i zaczęły tonąć. Wielu rannych i zmęczonych ludzi nie było w stanie utrzymać się na powierzchni wody i utonęło w tym król Magnus V. Poległa tam większość przywódców Heklungów, wraz z ogromną liczbą mężczyzn po obu stronach. Bez przywódcy Heklungowie zostali teraz rozbici jako partia polityczna. Sverre mógł teraz, po sześcioletniej walce, uznać się za jedynego i niekwestionowanego króla Norwegii.
Sverre Sigurdsson wierzył w boskie powołanie. Dzięki swojej inteligencji, umiejętnością wojskowym i sporej dawce szczęścia został jedynym królem Norwegii i założycielem nowej dynastii królewskiej, która rządziła Norwegią aż do unii personalnej ze Szwecją w 1319 r.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz