6 kwietnia 1199 r. zmarł jeden z najbarwniejszych królów-rycerzy średniowiecza, Ryszard I Lwie Serce król Anglii i Pan Irlandii, książę Normandii i Akwitanii, hrabia Andegawenii. Śmierć była całkiem przypadkowa, w czasie oblężenia francuskiego zamku Châlus-Chabrol Ryszard Lwie Serce ugodzony został przez jednego z obrońców bełtem. Spowodowało to zakażenie i śmierć króla jedenaście dni później.
Ryszard Lwie Serce oblegający zamek Châlus-Chabrol
Ryszarda Lwie Serce pamiętamy jako średniowiecznego króla-rycerza, walczącego z Saladynem sułtanem Egiptu o Ziemię Świętą podczas krucjat oraz za bunt przeciwko własnemu ojcu Henrykowi II, a jego imię stało się angielską legendą. Na tym się kończy jednak nasza wiedza?
Ryszard urodził się 8 września 1157 r. w Beaumont Palace, pałacu zbudowanym przez jego pradziadka Henryka I przy północnej bramie Oxfordu, skąd miał wygodną droga do jego wieży myśliwskiej w Woodstock. Pałac nie dotrwał do naszych czasów, został rozebrany. Jednak Ryszard nie spędził dużo czasu w Anglii i jest wielkie prawdopodobieństwo graniczące z pewnością, że nie nauczył się mówić po angielsku. Przez cały okres swojego panowania na północ od kanału La Manche spędził nie więcej niż sześć miesięcy.
W tym okresie połowa Anglii była własnością około dwustu spokrewnionych ze sobą rodzin anglo-normańskich a reszta pozostała część kraju należała do króla i Kościoła. W stol lat od podboju normańskiego, zwolennicy Wilhelma Zdobywcy i jego następców poślubili możne panie anglosaskie, tworząc nową francuskojęzyczną arystokrację Anglii. Ich bogactwo, a nawet żywność, była efektem ciężkiej pracy rodzimego anglosaskiego chłopstwa, z którego szeregów niewielu osiągnęło znaczenie.
Ślady tego narodowościowego i klasowego podziału tamtych czasów wciąż istnieją we współczesnym języku angielskim. W przypadku żywych zwierząt hodowanych i ich uboju przez ludność miejscową nadal używane są ich anglosaskie nazwy, takie jak owca, cielę, krowa i świnia. Dla ugotowanego mięsa podawanego na stół, które mogli jeść tylko francuscy możni panowie, używane są francuskie odpowiedniki: baraniny, cielęciny, wołowiny i wieprzowiny.
Co jeszcze bardziej okrutne, biednej ludności miejscowej nie pozwolono polować na dzikie zwierzęta w lasach, a nawet zbierać tam opału na zimę. Niektóre współczesne nazwy miejsc odnoszą się do tej historii: Cannock Chase w Staffordshire jest tak nazwany, ponieważ „chase” pochodzi od francuskiego słowa chasse, co oznacza „polowanie”. Pierwotnie był to zamknięty teren, gdzie dziczyzna była zarezerwowana wyłącznie dla przyjemności możnych panów. Chłop łamiący „leśne przepisy o ochronie werteb i dziczyzny” mógł zostać skazany na karę więzienia, a nawet śmierci.
W wieku dziewięciu lat książę Ryszard został zaręczony z 9-letnią księżniczką Alicją, córką Ludwika VII Młodszego króla Francji. Była pionkiem w walce o władzę między dynastią Plantagenetów, która rządziła Anglią i znaczną częścią zachodniej Francji, a francuskimi królami z dynastii Kapetyngów. Ojciec Ryszarda, Henryk II, był również hrabią Andegawenii i księciem Normandii - tytuły, które Ryszard później odziedziczy. Matka Ryszarda, Eleonorą, była księżną Akwitanii. Tak więc oboje jego rodziców byli wasalami Ludwika VII Młodszego z tytułu posiadanych majątków we Francji. Jednak Henryk II oszukał słabego Ludwika VII Młodszego. Alicja została więc wysłana do Anglii, a jej przyszły teść przez wiele lat trzymał ją na swoim dworze. Zachowanie króla Henryka stało się przyczyną konfliktu między Francją a Anglią. Piotr Ithier z Pawii kardynał-prezbiter bazyliki św. Chryzogona na Zatybrzu, w imieniu papieża Aleksandra III groził, że nałoży interdykt na kontynentalne posiadłości Plantagenetów, jeśli w końcu Henryk II nie ożeni swojego syna Ryszarda z Alicją. Henryk uspokajał Ludwika, że Alicja jest dobrze traktowana, ale wciąż unikał tematu ślubu. Dwór huczał od plotek, że Alicja została metresą Henryka II i miała z nim dziecko.
Mapa Francji w 1180 roku
Kiedy Ryszard w 1189 r. w wieku 31 lat zastąpił ojca na tronie królewskim, miał obowiązek spłodzić następcę, aby uniknąć chaosu, jaki mógł powstać, gdyby zmarł bezdzietnie. W marcu 1191 r., w Mesynie unieważnił zaręczyny z Alicją francuską twierdząc, że narzeczona urodziła dziecko jego ojcu. Ale brak zainteresowania kobietami i niechęć do poślubienia którejkolwiek z długiej listy księżniczek oznaczała, że rolę królowej podczas jego koronacji odgrywała jego potężna matka Eleonora akwitańska, jedyna szlachetna kobieta, wobec której okazywał jakąkolwiek uwagę.
Czy Ryszard poznał legendarnego wyjętego spod prawa Robina Hooda z Lasu Sherwood? Tego nie wiemy. Jednak dzięki scenie, która pojawia się na końcu każdego filmu o Robin Hoodzie, Ryszard powraca jako bohaterski i rzekomo zwycięski król-krzyżowiec, aby ukarać zdradzieckiego księcia Jana i niegodziwego szeryfa z Nottingham.
Prawda jest taka, że po znieważeniu i zrażeniu do siebie większości swoich chrześcijańskich sojuszników podczas krucjaty przeciwko Saladynowi, Ryszard nie był w stanie wrócić do swojego królestwa, tylko potajemnie w przebraniu pielgrzyma próbował przejść przez ziemie Leopolda V „Pełnego Cnót” księcia Austrii, jednego z wielu wrogów, który stworzył mu w Ziemi Świętej. Król został rozpoznany i pojmany, po czym został przekazany Henrykowi VI cesarzowi niemieckiemu, który zażądał ogromnego okupu za jego wypuszczenie -150 000 marek w srebrze. Natomiast do dziś funkcjonująca legenda „dobrego króla Ryszarda” powstała jako kampania PR-owska królowej-matki Eleanory akwitańskiej, aby przekonać mieszańców Imperium Plantagenetów, aby zebrać pieniądze na olbrzymi okup.
Aby zrozumieć myślenie Ryszarda, musimy wziąć pod uwagę, że podobnie jak wielu szlachetnie urodzonych rycerzy, możnych panów całe życie spędził na wojnie. Idea rycerskości i ochrona biednych nie istniała w XII wieku, kiedy to rycerze prowadzili nieustannie walki o władzę, ale nie na polach bitew z mniej więcej tak samo równym wrogiem. Prowadzono bardziej walki strategiczne polegające na zabijaniu bezbronnych chłopów, kobiety i dzieci, paląc ich skromne chaty, domy i gospodarstwa, niszcząc pola i wycinając sady, aby wywołać głód wśród tych, którzy ocaleli. Wszystkie te brutalne i nieludzkie działania miały na celu pozbawić przeciwnika zaplecza, które finansowało jego działalność i życie. Była to, używając współczesnego języka, wojna totalna, wojna na wyniszczenie przeciwnika.
Podsumowując Ryszard Lwie Serce jest niezwykle kontrowersyjnym królem, który Anglię traktował jako źródło dochodów na pokrycie kosztów swoich wojen, nigdy nie nauczył się języka angielskiego, a w kraju przebywał okazjonalnie, gdyż na 10 lat swojego panowania tylko 6 miesięcy spędził w Anglii. Królestwem rządzili skonfliktowani ze sobą wicekrólowie. Władca nie był szczególnie związany z swoim królestwem, mówił że jest tam „zimno i ciągle pada” i stwierdził nawet, że "sprzedałby Londyn, gdyby tylko znalazł się kupiec". Mimo wszystko była ona mu niezbędna jako doskonałe źródło dochodu oraz związany z Anglią tytuł królewski podnosił jego znaczenie na arenie międzynarodowej, gdyż w swoich francuskich posiadłościach był tylko jednym z wielu wasali Filipa II Augusta króla Francji.
Grobowiec Ryszarda I Lwie Serce w Fontevraud
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz