W 1110 r. taifat Saragossy, niezależne państwo muzułmańskie na Półwyspie Iberyjskim wpadło w poważne tarapaty. Państwo to nie mogło oprzeć się coraz silniejszemu naporowi z północy połączonych sił aragońsko-nawarrskich chrześcijańskiego króla Alfonsa I Walecznego oraz błyskawicznie postępującej ekspansji muzułmańskiego władcy Maroka z dynastii Almorawidów, Ali ibn Jusufa, z południa.
Panujący w latach 1085-1110 emir Ahmad II al-Musta'in zdołał utrzymać trudną do obrony niepodległość taifatu Saragossy wciśniętego między trzech potężnych sąsiadów- królestwa Aragonii i Nawarry, królestwa Kastylii i Leónu oraz almorawidzkiego Maroka. Dzięki temu taifat Saragossy, był jedynym muzułmańskim państwem na Półwyspie Iberyjskim, które zachowało emira na tronie, mimo marokańskiego protektoratu. W pozostałych taifatach usunięto wszystkich emirów, których zastąpili gubernatorzy mianowani przez Almorawidów.
Pałac Aljafería - siedziba emira Saragossy
Ekspansja władców Maroka z dynastii Almorawidów
Chrześcijańskie państwa Półwyspu Iberyjskiego około 1110 roku
Mimo marokańskiego zwierzchnictwa nad hiszpańskimi muzułmanami, chrześcijańscy królowie Iberii kontynuowali swoje podboje. W 1089 r. padł Monzón, w 1091 r. Balaguer, a w 1096 r. po bitwie pod Alcoraz poddała się Huesca. Aby spróbować przeciwstawić się postępującej ekspansji aragońsko-nawarrskiej, emir Ahmad II al-Musta'in uznał zwierzchność króla Kastylii i Leónu Alfonsa VI Mężnego. Jednak to w żaden sposób nie zniechęciło Alfonsa I Walecznego, który kontynuował ekspansję. Zdobył Ejea de los Caballeros i Tauste. Po czym 24 stycznia 1110 r. siły króla Aragonii starły się z wojskami muzułmańskimi emira Saragossy w bitwie pod Valtierra. Ahmad II al-Musta'in został pokonany i zabity, a jego następca Abd al-Malik Imad ad-Dawla nie cieszył się zbyt długo władzą. Muzułmańska klęska w bitwie pod Valtierra przyspieszyła podbój taifatu Saragossy przez wojska Almorawidów, które 29 czerwca 1110 r. wkroczyły do miasta. Emir Abd al-Malik Imad ad-Dawla wycofał się do swojej twierdzy Rueda de Jalón, która była uważana za zamek nie do zdobycia. Abd al-Malik Imad ad-Dawla stworzył tutaj swoje władztwo wzdłuż brzegów rzeki Jalón, gdzie nadal rządził przez dwadzieścia lat.
Alfons I Waleczny, król Aragonii i Nawarry w latach 1104-1134
Unia personalna Aragonii i Nawarry w latach 1104-1134
W Saragossie rozpoczął się okres rządów almorawidzkich gubernatorów. Pierwszy z nich Mohammed ben el-Hadj odparł najazd Alfonsa I Walecznego i odepchnął go do Ejea de los Caballeros. Jeśli zaś chodzi o obalonego emira Abd al-Malika Imad ad-Dawla, to ten uznał zwierzchnictwo króla Aragonii i prowadził działania zbrojne przeciwko Almorawidom, mające na celu odzyskanie utraconej Saragossy. Zainteresowanie Alfonsa I Walecznego Saragossą w tym czasie spadło, gdyż był pochłonięty problemami małżeńskimi z Urraką I, królową Kastylii i Leónu. Gubernator Saragossy Mohammed ben el-Hadj umocniwszy swoją władzę w mieście, w 1114 r. podjął się próby opanowania hrabstwa Barcelony. W przedsięwzięciu tym posiłkował go almorawidzki gubernator Murcji Abu Abdallah Mohammed ben Jusuf. Zostali oni jednak pokonani w bitwie pod Martorell przez połączone siły chrześcijańskich władców - hrabiego Barcelony i Prowansji Rajmunda Berengara III Wielkiego, hrabiego Urgell Armengola IV, hrabiego Cerdanyi i Berga Bernarda I Wilhelma i komendanta Udalarda Rajmunda z Rosanes.
Półwysep Iberyjski w 1115 roku
Pod koniec 1117 r., po śmierci gubernatora Saragossy Abu-Bakr ibn Tifilwita, miasto tymczasowo dostało się pod zarząd almorawidzkiego gubernatora Murcji, który dokonał wizytacji w mieście. Jednak Saragossa czekała na wyznaczenie nowego zarządcy. Wytworzoną w ten sposób swego rodzaju próżnię, próbował wykorzystać Alfons I Waleczny. Przygotowując się do zdobycia ufortyfikowanego miasta, wezwał swoich transpirenejskich sojuszników. Król Aragonii i Nawarry utrzymywał bliskie stosunki z wicehrabią Bearn Gastonem IV Krzyżowcem, który poślubił Talesę aragońską, kuzynkę Alfonsa I Walecznego. Gaston IV Krzyżowiec był oksytańskim uczestnikiem wyprawy krzyżowej do Ziemi Świętej. Odznaczał się walecznością i religijnością podobną do władców Aragonii. Należy podkreślić, że siły militarne wicehrabstwa Bearn równały się siłom królestwa Aragonii. Oksytańczyk był także ekspertem od broni oblężniczej. W trakcie oblężenia Jerozolimy walczył pod dowództwem hrabiego Tuluzy Rajmunda IV z Saint-Gilles, zdobywając w ten sposób doświadczenie w dziedzinie forsowania murów miejskich, które mogły być przydatne dla Alfonsa I Walecznego w jego kampanii przeciwko Saragossie. Niewiele wiadomo o tym, jak narodziła się ich przyjaźń, ale prawdopodobnie z powodu podobnych doświadczeń życiowych zdobytych w wojnach z muzułmanami. Być może współpracowali już przed 1117 r. Nie wiemy dlaczego, ale w 1113 r. wicehrabia Bearn występuje jako dzierżawca Barbastro. W latach 1117-1118 w Bearn podpisał zobowiązanie do współpracy z Aragonią.
Nie wiadomo też, czy Gaston IV Krzyżowiec pod wpływem innych oksytańskich możnych, przyłączył się do krucjaty przeciwko Saragossie. Papież Gelazjusz II wydał bullę w sprawie zorganizowania krucjaty przeciwko Saragossie. W lutym 1118 r. w Tuluzie bullę papieską ratyfikował synod i potwierdził, że armia chrześcijańska zbiera się, by podbić miasto.
W marcu 1118 r. w Ayerbe, pod komendą Alfonsa I Walecznego zebrała się duża liczba akwitańskich i gaskońskich władców i możnych panów. Oprócz Gastona IV Krzyżowca przybyli: jego brat hrabia Bigorre Centule II, hrabia Comminges Bernard I, książę Akwitanii i hrabia Poitiers Wilhelm IX Trubadur oraz wicehrabia Carcassonne, Béziers, Agde, Nîmes i Albi Bernard Aton IV Trencavel. Wraz z nimi przybyli ich słudzy i wasale. W kampanii wzięły udział także siły sprzymierzonego hrabiego Urgell Ermengola VI tego z Kastylii, hrabiego Pallars Jussà Arnala Miry, który był lennikiem Alfonsa I Walecznego, a także jego własne siły jako hrabiego Ribagorza. Stawił się również jako wasal Diego López de Haro, pan Vizcaya. Przybyli również przedstawiciele duchowieństwa: biskup Pampeluny Wilhelm I, biskup Jaca-Huesca Stefan i biskup Barbastro-Roda Rajmund, biskup Lescar Gwidon z Lons. Zjawił się również Sancho z Funes , opat z Nájera, a wkrótce potem biskup Calahorra. Za ich pośrednictwem Kościół Katolicki mocno współuczestniczył w finansowaniu wyprawy przeciwko Saragossie.
Aragonia i katalońskie hrabstwa w XII wieku
Połączone siły chrześcijańskie pomaszerowały na południe, zajęli Almudévar, Gurrea de Gallego i Zuera wzdłuż rzeki oraz Salcey, Robres i Sariñena w Monegros, a pod koniec maja oblegali już Saragossę. Niewiele wiadomo o przebiegu oblężenia. Część historyków uważa, że odcięto dopływ wody, który wpływał przez kanał Romareda, tak aby przyspieszyć upadek miasta. Trwające dziewięć miesięcy oblężenia było wielkim sprawdzianem dla morale i zdrowia chrześcijańskich wojsk. Ze swojej strony Almorawidzi wysłali z Kordoby i Granady odsiecz, aby przerwać oblężenie, ale bez powodzenia. Saragossa, tracąc wszelką nadzieję na pomoc ostatecznie poddała się 18 grudnia 1118 r. Zdobycie Torreón de la Zuda, siedziby muzułmańskiego gubernatora i umocnień otoczonego murem, jest zwykle wskazywane jako symbol upadku miasta.
Gaston IV Krzyżowiec, wicehrabia Bearn w latach 1090-1130
Alfons I Waleczny odzyskał starą stolicę biskupią, którego urząd wydaje się był przedmiotem sporów. Prawdopodobnie król Aragonii wolał widzieć na tym urzędzie biskupa Jaca-Huesca Stefana, który był jego współpracownikiem i który w istotny sposób wykazał się w trakcie wyprawy. Jednak spór Stefana z biskupem Barbastro-Roda Rajmundem i biskupem Pampeluny Wilhelmem, sprawił że i papież był niechętny jego kandydaturze. Właśnie to mogło mieć decydujący wpływ na to, że ostatecznie biskupem Saragossy został Piotr z Librana, mnich z wicehrabstwa Béarn. Nakazał wzniesienie nowego kościoła nad starą mozarabską kaplicą El Pilar, przekształcenie głównego meczetu miasta w katedrę i udzielił zgody benedyktynom na założenie klasztoru w Pałacu Aljafería, budynku, który stał się królewską rezydencją królów Aragonii. Alfons I Waleczny nadał miastu przywilej, który miał na celu przyciągnąć chrześcijańskich osadników.
W warunkach kapitulacji miasta przyznano muzułmanom prawo do pozostania w Saragossie, pod warunkiem zamieszkiwania na przedmieściach przez okres jednego roku, podczas którego meczety nadal będą pełnić swoją funkcję. Mieli oni płacić takie same podatki jak przed podbojem, zachować swoje posiadłości wiejskie, mogli praktykować swoją religię i być sądzonym według własnych praw. Przyznano również prawo swobodnego wyjazdu dla tych, którzy sobie tego zażyczą. Jak widać, dzięki tym korzystnym warunkom Alfons I Waleczny starał się uniknąć wyludnienia miasta, zwłaszcza zatrzymując wysoko wykwalifikowanych rzemieślników i kupców, dzięki czemu chciał asymilacji Mudejarów. W celu zachowania harmonijnego współistnienie różnych grup społeczno-religijnych, Alfons I Waleczny wprowadził system aljamas, który gwarantował szacunek między wspólnotami religijnymi, tak jak w innych miastach jego królestwa.
Po tym wszystkim miasto zostało ponownie zaludnione przez chrześcijan, którzy brali udział w zdobyciu miasta. Szacuje się, że z blisko 20 tysięcy muzułmanów wielu pozostało, a wraz z pojawieniem się nowych mieszkańców populacja wzrosła, a miasto rozrosło się poza dotychczasowe mury. Gaston IV Krzyżowiec otrzymał miasto w nagrodę za swoje dokonania.
Półwysep Iberyjski w 1150 roku
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz