17 lipca 1307 r. w Lędowie przedstawiciele możnego pomorskiego rodu Święców zawarli z margrabią brandenburskim Waldemarem Wielkim układ na mocy którego oddawali Pomorze Gdańskie pod władzę Askańczyków. Ze strony rodu Święców umowę podpisali: starosta Piotr z Nowego, jego ojciec wojewoda Święca, jego bracia Jaśko i Wawrzyniec oraz stryj Wawrzyniec. Możni panowie zobowiązali się ułatwić Brandenburczykom opanowanie Pomorza Gdańskiego, ale w zamian otrzymali w dziedziczne posiadanie jako lenno Sławno, Darłowo, Polanowo, Tucholę, Nowe oraz w dożywotnie władanie ziemię słupską z tytułem wojewodów słupskich.
Odrys pieczęci wojewody gdańskiego Święcy z 1308
Drzewo genealogiczne rodu Święców
Akt z Lędowa przeszedł do historii jako "zdrada Święców". Postępowanie możnych pomorskich nie było nowością w średniowiecznych stosunkach między lennikiem a seniorem. Dość często lennicy wypowiadali posłuszeństwo jednemu panu lennemu, aby oddać się pod panowanie drugiego pana lennego. Najczęściej akt tej zdrady był spowodowany faktycznym lub domniemanym nie wywiązywaniem się z obowiązku opieki i pomocy ze strony seniora.
Jednak występek rodu Święców miał wymiar prywatnej i indywidualnej zdrady podyktowanej aktualną sytuacją polityczną i zamieszaniem jakie wywiązało się po śmierci króla Czech i Polski Wacława III. Młody władca został niespodziewanie zamordowany w Ołomuńcu 4 sierpnia 1306 r. Wacław III był ostatnim przedstawicielem rodu Przemyślidów co spowodowało kryzys dynastyczny i wojnę domową w Czechach. W Polsce tą sytuację wykorzystali Piastowie pretendujący do roli zjednoczycieli Polski. Książę głogowski Henryk III już 1301 r. przyjął tytułu: „dziedzic Królestwa Polskiego, książę Śląska, pan Głogowa i Poznania” (heres regni Polonie, dux Slesie, dominus Glogouie et Posnanie). Henryk III Głogowczyk opanował Wielkopolskę, książę legnicki Bolesław III Rozrzutny i szwagier zamordowanego króla również przyjął tytuł "Heres Regni Polonie" (Dziedzic Królestwa Polskiego) i zajął Kalisz a Władysław IV Łokietek usadowił się w Małopolsce i Pomorzu Gdańskim. Brandenburczycy korzystając z tego ogólnego zamieszania zajęli ziemie słupską i sławeńską, czyli tereny gdzie ród Święców miał swoje posiadłości. Co też istotne Waldemar Wielki był siostrzeńcem Przemysła II wielkopolskiego, i również z tego tytułu mógł sobie rościć pretensje do ziem polskich.
Odrys pieczęci członków rodu Święców
W listopadzie 1306 r. Władysław Łokietek w towarzystwie swoich krewnych książąt kujawskich przybył do Świecia, gdzie możni Pomorza Gdańskiego w tym ród Święców uznali jego władzę. Piast nie ufał możnym pomorskim, więc dokonał zmian na urzędach. Pozbawił Piotra z Nowego urzędu starosty, jego ojciec Święca pozostał wojewodą, bratankowie Łokietka objęli urzędy starostów: Przemysł inowrocławski w Świeciu i Kazimierz III gniewkowski w Tczewie i Gdańsku. Inne urzędy obejmowali przybysze z Kujaw.
Dodatkowo przeciwko Piotrowi wystąpił też biskup kujawski Gerward, żądając sądownie zwrotu ukradzionych przez niego dochodów biskupich w czasach, gdy Piotr był starostą z nominacji czeskiej. Piotr przegrał proces przed sądem polubownym, który nakazał mu zwrot biskupowi ogromnej kwoty 2 tysięcy grzywien. Pomimo częściowego poręczenia przez Władysława Łokietka, Święcowie nie byli w stanie wypłacić takiej kwoty. Kłopoty rodu się piętrzyły, aż w końcu bańka pękła.
Słabły wpływy Święców na Pomorzu Gdańskim i dodatkowo ich dobra na terenie ziemi słupskiej i sławeńskiej były zagrożone przez brandenburskich Askańczyków. Przegrany wyrok z biskupem oznaczał ruinę Piotra. Wszystko to skłoniło stary ród Święców do zdrady i wypowiedzenia posłuszeństwa Władysławowi Łokietkowi. Zdrada Święców w konsekwencji doprowadziła do przejęcie Pomorza Gdańskiego przez Krzyżaków, którym rządzili aż do 1466 r.
Rzeźby członków rodu Święców w Sławnie. Od lewej: księżna Zofia, żona Barnima IV Dobrego (w rzeczywistości pochodziła ona z rodu książąt meklemburskich na Werle), Wawrzyniec Święca z Darłowa, Piotr Święca z Nowego i Polanowa
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz