środa, 17 listopada 2021

Ludwik Węgierski król Polski

 

Ludwik przybył do Krakowa i 17 listopada w katedrze wawelskiej został koronowany przez arcybiskupa gnieźnieńskiego, Jarosława Bogorię na króla Polski. Zawiązano unię personalną między Polską a Węgrami. Na Węgrzech znany jest jako Ludwik I Wielki.

 

Jego ojcem był król Węgier i Chorwacji Karol Robert, a matką Elżbieta Łokietkówna, córka króla Polski Władysława I Łokietka i siostra Kazimierza III Wielkiego. Na mocy układów między Węgrami i Polską, dynastia andegaweńska miała prawo przejąć tron polski, w wypadku śmierci króla, Kazimierza Wielkiego, gdyby ten nie zostawił dziedzica płci męskiej. Elżbieta była głównym doradcą Ludwika, a jej pozycja na Węgrzech była bardzo silna. Ludwik wstąpił na tron węgierski po śmierci ojca, Karola Roberta w 1342.

 


Ludwik Węgierski w "Kronice ilustrowanej" z około 1360 r.

 

Jeszcze w 1370 roku książęta litewscy Kiejstut i Lubart, zajęli ziemię włodzimierską, niszcząc zamek we Włodzimierzu Wołyńskim, Brandenburgia zajęła zamki w Santoku i Drezdenku, a Siemowit III mazowiecki zerwał zależność lenną i zajął zamki w Płocku, Sochaczewie, Rawie, Gostyninie. Mimo to król Ludwik po objeździe Wielkopolski i Małopolski 8 grudnia wyjechał na Węgry, a władzę powierzył regentom, m.in. swojej matce, Elżbiecie Łokietkównie i Sędziwojowi Pałuce z Szubina.

 

Zgodnie z testamentem Kazimierz III Wielki przekazał wnukowi Kaźkowi Słupskiemu m.in. księstwo sieradzkie i Kujawy, jednak sąd ziemski uznał testament króla za nieważny w obawie przed rozbiciem kraju. Ostatecznie król Ludwik nadał Kaźkowi te same ziemie jako lenno. Na zjeździe we Wrocławiu w marcu 1372 Ludwik jako król Polski zrzekł się praw do Śląska, co było związane z podpisaniem pokoju z Czechami. W 1373 hołd lenny złożył Ludwikowi książę mazowiecki Janusz I Starszy. We wrześniu 1373 oraz w latach 1375–1377 na ziemi dobrzyńskiej i Kujawach trwały starcia wojsk Ludwika z księciem Władysławem Białym, walczącym o zwrot ojcowizny, co zakończyło się wykupieniem przez Ludwika z jego rąk księstwa gniewkowskiego za 10 tys. florenów.

 


 Polska za panowania Ludwika Węgierskiego

 

W latach 1370–1375, 1376–1377 i 1378–1380 rządy w Polsce sprawowała jako regentka matka Ludwika, Elżbieta Łokietkówna. W tym okresie w kraju dochodziło do licznych konfliktów, m.in. wojny pomiędzy Grzymalitami i Nałęczami w Wielkopolsce, niezadowolenia wielu posiadaczy ziemskich w Małopolsce ze skonfiskowania im przez Kazimierza Wielkiego licznych ziem, konfliktu węgierskich dworzan z krakowskimi mieszczanami, buntu Bartosz z Odolanowa, czy oporu wobec mianowania w 1378 r. namiestnikiem Władysława Opolczyka. Po śmierci matki, nie chcąc angażować się w rządy osobiście Ludwik w 1381 r. ustanowił zarządcami Polski biskupa krakowskiego Zawiszę z Kurozwęk, kasztelana krakowskiego Dobiesława z Kurozwęk i wojewodę kaliskiego Sędziwoja z Szubina, co spowodowało antagonizację kolejnych środowisk. 

 


 Unia personalna polsko-węgierska

 

We wrześniu 1376 książęta litewscy Kiejstut, Lubart i Jerzy bełski najechali na Lubelszczyznę, ziemię sandomierską, Małopolskę po Tarnów i północno-zachodnią część Rusi Halickiej niszcząc je i uprowadzając ludzi w niewolę. W wyniku najazdu Polska utraciła przejściowo ziemię bełską i chełmską. W 1377 Ludwik podjął wyprawę odwetową oblegając z Węgrami zamek w Bełzie, a Małopolanie i Sieradzanie wraz książętami śląskimi: palatynem węgierskim Władysławem Opolczykiem, Bolesławem III i Konradem II oleśnickim, odbili Chełm, Horodło, Grabowiec i Sewołoż.

W 1378 roku powstało katolickie biskupstwo w Kamieńcu Podolski. 

 


 Złota zapinka do płaszcza, Kaplica węgierska w Katedrze w Akwizgranie

 

W związku z buntem Bartosza z Odolanowa w 1382 margrabia Zygmunt Luksemburski razem z wojskiem Ludwika zajął zamki w Koźminie, Nabyszycach i Koźmińcu i rozpoczął oblężenie zamku w Odolanowie, w trakcie którego obie strony dowiedziały się o śmierci króla Ludwika. Wkrótce wybuchła Wojna Grzymalitów z Nałęczami.

Mimo braku popularności w Polsce Ludwik doprowadził m.in. do rozwoju handlu i zapobiegł rozpadowi królestwa oraz zapewnił swojej córce dziedzictwo po sobie.

Brak komentarzy:

Prześlij komentarz