Na przełomie IX i X wieku wraz z osłabieniem władzy królewskiej w Królestwie Wschodniofrankijskim (niemieckim) ukształtowało się kilka związków plemiennych na czele którego stał książę. Księstwa te posiadały odrębność kulturową, językową, prawną i gospodarczo-społeczną. Były nimi: Bawaria, Saksonia, Szwabia, Lotaryngia i Frankonia.
W tym poście przyjrzymy się Księstwu Szwabii, które wytworzyło się w dorzeczu górnego Renu i Dunaju na obszarze osadnictwa alemańskiego. Droga do ukształtowania się tego księstwa wiodła przez ostrą a czasami wręcz brutalną walkę między tamtejszymi możnymi panami a najwyższymi dostojnikami duchownymi.
Na czoło w tej rywalizacji wysunęły się rody Ahalolfingów i Burchardów (Hunfridungów) i biskup Konstancji, który sprzeciwiał się wykształceniu się w tej części królestwa władzy książęcej.
Ahalolfingowie byli pochodzenia alemańskiego i posiadali ziemie nie tylko w Szwabii, ale także w Bawarii, Frankonii i we Włoszech, gdzie dzierżyli tytuły margrabiego Friuli i Werony. Ich gniazdo rodowe i źródło ich potęgi znajdowało się w dorzeczu górnego Neckaru i Dunaju. Pierwszym znanym przedstawicielem rodu był hrabia Bertold, który w 724 r. był współfundatorem klasztoru w Reichenau. Ponadto udało się im wżenić w rodzinę królewską Karolingów - Ryszarda córka hrabiego Erchangera ze Szwabii poślubiła Karola III Grubego, króla Wschodniofrankijskiego (niemieckiego) i Zachodniofrankijskiego (francuskiego) oraz cesarza Rzymskiego. Zmanipulowany przez kilku doradców Karol III Gruby oskarżył swoją żonę Ryszardę o cudzołóstwo i rozwiódł się z nią, argumentując, że małżeństwo nigdy nie zostałoby skonsumowane. Uczynił to mimo tego, że cesarzowa Ryszarda pomyślnie przeszła "próbę żelaza". Upokorzona i osamotniona udała się do klasztoru w Andlau.
Natomiast ród Burchardów (Hunfridungów) prawdopodobnie był pochodzenia alemańskiego. Pierwszym znanym członkiem rodziny był Hunfrid, margrabia Istrii i, według niektórych źródeł, ostatni książę Friuli za rządów Karola Wielkiego w 799 r. Posiadali oni posiadłości głównie w Recji Środkowej lub Kurialnej (Raetia Curiensis) nad Górnym Renem.
Na obszarze dawnej Szwabii istniały trzy biskupstwa: Chur, Augsburg i Konstancji, z czego to ostatnie było największym a przez to najbardziej predestynowanym do roli przewodniej. Diecezja Konstancji była zdecydowanie jedną z największych diecezji niemieckich w średniowieczu, liczyła około 45 tysięcy km kwadratowych i podlegała arcybiskupowi w Moguncji.
Pierwsze próby utworzenia udzielnego szwabskiego (alemańskiego) księstwa plemiennego można dostrzec około roku 900. Był to idealny czas dla lokalnych możnych rodów, gdyż 8 grudnia 899 r. w Ratyzbonie zmarł cesarz rzymski i król wschodniofrankijski Arnulf z Karyntii z rodu Karolingów a rządy w królestwie przejął jego siedmioletni syn Ludwik IV Dziecię, który 4 lutego 900 r. w Forchheim został obwołany królem. Król-dziecko znajdowało się pod opieką arcybiskupa mogunckiego Hatto I, biskupa Augsburga Adalbera i biskupa Konstancji.Salomona III.
Ludwik IV Dziecię król Franków Wschodnich (Niemiec), za panowania którego doszło do odtworzenia księstw plemiennych
Rozpoczęła się rywalizacja o wpływy i przewagę na terenie Szwabii i ewentualny tytuł księcia tego regionu. Do tego tytułu aspirowało kilka możnych rodów. Za panowania króla Konrada I, równowaga sił w regionie była wyjątkowo duża a przez to walka o pierwszeństwo między możnymi rodami bardzo zaciekła. W konflikcie tym na plan pierwszy wysunęły się dwa rody: Burchardowie i Alaholfingerowie. Pierwszym przewodził Burchard I, a drugim Erchanger II.
Burchard I od około 889 r. był hrabią Baar, a w 905 r. po śmierci ojca Adalberta II Znakomitego przejął hrabstwo Turgowii. W dokumencie z 904 r. Burchard występuje jako wójt dóbr szwabskich klasztoru Lorsch. Około 909 r. Burchard I zastąpił Ruadulfa z rodziny Welfów na stanowisku "duxa", margrabiego i "comesa" w przygranicznym regionie Recji. Czyniło to go najpotężniejszym możnym w regionie.
Erchanger II był prawdopodobnie hrabią Breisgau, palatynem w Szwabii oraz "missus dominicus" czyli przedstawicielem władzy królewskiej w Szwabii. Wspierał go jego brat Bertold II. Erchanger II był w sojuszu z wpływowym i bogatym biskupem Konstancji i opatem klasztoru Sankt Gallen Salomonem III. Duchowny był zwolennikiem zachowania władzy królewskiej w Szwabii i sprzeciwiał się wszelkim próbą wytworzenia się władzy książęcej w regionie.
Burchard I, aby rozszerzyć swą władzę, rozpoczął walkę z hrabią palatynem Erchangerem, lojalnym wobec króla Konrada I i biskupem Salomonem III. Już w 911 r. Burchard I, próbował na królewskim zamku Bodman ogłosić się "dux" lub "princeps Alemannorum", ale został pojmany, oskarżony o zdradę i następnie 5 lub 23 listopada 911 r. stracony. W ten sposób ród Burchardów został wyeliminowany z trwającej rywalizacji o tron książęcy między miejscową szwabską arystokracji. Członków rodu zabito lub wygnano ze Szwabii. Jego synowie Burchard II Młodszy i Ulryk zostali wygnani, a brat Adalbert zginął za namową biskupa Salomona III. Hrabiowie prawdopodobnie udali się na wygnanie do Italii, gdzie mogli uzyskać schronienie u swoich krewnych z Friuli. Do upadku Burcharda I przyczynił się Erchanger, który następnie z bratem Bertoldem starał się o godność książęcą. Król Konrad świętował Boże Narodzenie w St. Gallen i Konstancji, a następnie przebywał w Bodman i Ulmie, co należy uznać jako demonstrację siły i jego królewskiej władzy w Szwabii.
Konrad I z rodu Konradynów, król Franków Wschodnich (Niemiec)
W latach 912-917, w czasie tych wewnętrznych walk o władzę, na Królestwo Wschodniofrankijskie uderzyli Węgrzy. Dokonali wówczas co najmniej czterech najazdów. Król Konrad I pozostał pasywny wobec tej agresji. Źródła milczą, dlaczego król nie podjął walki i pozostawił sprawę odparcie najazdu miejscowym możnym panom. Niemniej jednak arystokraci odnieśli zwycięstwo i według źródeł najeźdźcy ponieśli porażkę. W 913 r. zostali po raz pierwszy odparci przez Szwabów przez hrabiego palatyna Erchangera i hrabiego Odalricha w bitwie pod Ulmem. Po utracie Lotaryngii na rzecz króla zachodniofrankijskiego (francuskiego) i uchyleniu się od walki z Węgrami władza królewska zaczęła bardzo szybko tracić na autorytecie w 913 r. Dodatkowo doprowadziło to również do otwartego konfliktu króla z najpotężniejszymi możnymi: Henrykiem Ptasznikiem w Saksonii, Bertoldem, Erchangerem i Burchardem w Szwabii oraz z Arnulfem w Bawarii.
W 913 r., po nieudanej kampanii króla w Lotaryngii, wybuchł otwarty spór między Erchangerem a Konradem I. Powód jest nieznany. Jesienią spór został zażegnany i przypieczętowany małżeństwem króla z Kunegundą, siostrą Erchangera. Rok później Erchanger schwytał biskupa Salomona III, przedstawiciela królewskich interesów w Szwabii, ale potem sam został schwytany przez samego króla Konrada i wygnany. W tej sytuacji Burchard II młodszy powrócił do Szwabii i wywołał bunt przeciwko królowi. Następnie w 915 r. król Konrad bezskutecznie oblegał zamek Hohentwiel ufortyfikowany przez Burcharda II, ale król musiał się wycofać, ponieważ książę Saksonii Henryk Ptasznik zaatakował Frankonię. Erchanger powrócił z wygnania i zawarł sojusz z Burchardem. Konrad odpowiedział sankcjami kościelnymi: 20 września 916 r. na synodzie z Hohenaltheim Erchanger i jego sojusznicy zostali skazani na dożywotnie życie w klasztornym więzieniu . W styczniu 917 r. Konrad I uwięził swoich przeciwników: Erchangera, Bertolda i jego siostrzeńca Liutfrida i kazał ich ściąć 21 stycznia 917 r. w pobliżu Aldingen lub Adingen (sprawa sporna), mimo tego, że byli gotowi do ugody. Dobra Erchangera zostały skonfiskowane. Wywołało to oburzenie wśród możnych szwabskich, którzy podnieśli bunt na czele którego stanął Burchard II. Przejął majątek zamordowanego Erchangera i ogłosił się księciem Szwabii. Król Konrad nie mógł już na to zareagować, gdyż 23 grudnia 918 r. zmarł.
Zamek Hohentwiel - rezydencja książąt szwabskich od połowy X wieku
W 919 r. Burchard II znalazł się w trudnej sytuacji. Na jego księstwo uderzył król Górnej Burgundii Rudolfa II z rodu Welfów, który zajął Palatynat Zurychski, a stamtąd zbliżył się do Jeziora Bodeńskiego, wówczas politycznego i kulturalnego centrum Księstwa Szwabii. W 919 r. książę pokonał w bitwie pod Winterthur siły Rudolfa II, tym samym wstrzymał ekspansywne zapędy Górnej Burgundii. W tym samym roku Burchard II uznał nowo wybranego króla Wschodniofrankijskiego Henryka I Ptasznika. Prawdopodobnie taka decyzja wynikała z jeszcze nie ugruntowanej pozycji księcia w Szwabii, być może obawiał się buntu możnych oraz w dalszym ciągu czuł się zagrożony przez Rudolfa z Górnej Burgundii. Natomiast król Henryk I Ptasznik uznał książęcą władzę Burcharda w Szwabii i zadowolił się samym hołdem lennym, gdyż sam zmagał się z trudnościami w innych częściach kraju oraz kolejnymi najazdami Węgrów. Król zrzekł się bezpośrednich rządów w Szwabii, dając Burchardowi kontrolę nad organami podatkowymi i przekazał mu królewskie prawa nad Kościołem w księstwie. W 922 r. książę szwabski, również zabezpieczył się od strony Burgundii, wydając swoją córkę Bertę za Rudolfa II. Dzięki temu ostatecznie ukształtowało się księstwo szwabskie.
Księstwo Szwabskie i Królestwo Górnej Burgundii
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz