Dziś nie wypada nie wspomnieć o jednej z najpotężniejszych kobiet średniowiecznej Europy. Małgorzata I była regentką duńsko-norwesko-szwedzką, królową Norwegii. Była najmłodszą córką króla Danii Waldemara IV Odnowiciela i królowej Jadwigi szlezwickiej. Małgorzata I jest uważana za jednego z najważniejszych władców średniowiecznej Danii. Jej imię jest przede wszystkim związane z powstaniem Unii Kalmarskiej, która zdeterminowała skandynawskie dzieje w następnym stuleciu.
Mając zaledwie sześć lat, Małgorzata została zaręczona w 1359 r. z 18-letnim królem Norwegii Haakonem VI Magnussonem, synem szwedzko-norweskiego króla Magnusa II (VII) Erikssona "Smeka". Ślub odbył się w Kopenhadze 9 kwietnia 1363 r. Po śmierci swojego brata król Haakon VI Magnusson został również mianowany przyszłym królem w Szwecji, ale wkrótce po ślubie szwedzka szlachta zdetronizowała Magnusa II (VII) Erikssona i zamiast niego powołała na króla Szwecji jego siostrzeńca Albrechta III meklemburskiego.
Mała królowa-dziecko została zabrana do norweskiego zamku królewskiego Akershus, a Merete Ulfsdatter została jej nadworną nauczycielką. Merete była córką Święta
Brygida szwedzka z Vadstena, co wiązało się z silną więzią z zakonem Brygidek. W 1370 r. Małgorzata urodziła syna Olafa, który był jedynym dzieckiem pary królewskiej.
Kiedy Waldemar IV Założyciel zmarł w 1375 r. żaden jego syn nie został powołany na tron duński. Jego syn, Krzysztof, zmarł dziesięć lat wcześniej. W 1371 r. król Danii Waldemar IV Założyciel i książę Meklemburgii-Schwerin Albrecht II Wielki zawarli układ o zapewnieniu swojemu wspólnemu wnukowi Albrechtowi IV następstwa duńskiego tronu. Albrecht IV był jedynym synem księcia meklemburskiego Henryka III i królewny duńskiej Ingeborgi, najstarszej córki Waldemara IV Założyciela. Duński parlament nigdy nie zatwierdził porozumienia. 24 października 1375 r. na zamku Gurre w pobliżu dzisiejszego Helsingör zmarł Waldemar IV Założyciel. Ale ani Duńczycy, ani Rada Państwa Danii pod przewodnictwem drosta Henninga Podebuska nie chciały Albrechta IV jako króla. Miasta hanzeatyckie również nie były zachwycone. Księstwa pomorscy i książęta Saksonii-Lauenburganie również nie chcieli mieć za sąsiada supermocarstwa Meklemburgii. Zamiast tego wybór padł na zaledwie pięcioletniego Olafa z jego matką Małgorzatą jako opiekunką. Po gorączkowej walce o władzę pięcioletni Olaf został wybrany na króla Danii jako Olaf II z rodzicami jako opiekunami. W 1380 r. Haakon VI Magnusson zmarł, a jego następcą został jego dziesięcioletni syn, jako Olaf IV, dzięki czemu Małgorzata nagle stała się prawdziwym władcą w Danii i Norwegii.
Pierwszym ważnym zadaniem, przed którym stanęła Małgorzata, była kwestia posiadania Skanii przez miasta hanzeatyckie. Zgodnie z pokojem z zawartym w 1370 r. w Strzałowie region miał powrócić do Danii w 1385 r., ale duże wpływy z m.in. dużego rynku śledzia sprawił, że stało się bardzo wątpliwe czy porozumienie będzie przestrzegane. Jednym ze środków nacisku, które wybrała Małgorzata i duńska Rada Państwa, było wysłanie regularnej floty pirackiej, która plądrowała statki miast hanzeatyckich. Taktyka się powiodła i Skania wróciła do Danii. Spokój w południowej Jutlandii został również zapewniony na długi czas, kiedy w 1386 r. Małgorzata nadała hrabiemu Holsztynu Gerhardowi VI księstwo Szlezwiku.
W 1387 r. prawie 17-letni król Olaf zmarł na zamku Falsterbo, a tym samym podstawa władzy Małgorzaty w Danii i Norwegii zniknęła. Zaledwie tydzień po śmierci syna, Małgorzata została na zjeździe możnych królestwa w Lundzie mianowana „Urzędniczką, mężem i opiekunem bardzo bogatej Danii” - tytuł, który nie miał sobie równych. Wybór, które wkrótce nastąpiły w Norwegii pod podobnym tytułem, z biegiem czasu był oceniany bardzo różnie. Niektórzy postrzegali to jako naturalną konsekwencję wydarzeń, podczas gdy inni uważali to prawie za zamach stanu. W każdym razie i tym razem siostrzeniec Małgorzaty, Albrecht IV meklemburski, został pominięty.
W Szwecji przeciwko królowi Albrechtowi III meklemburskiemu wybuchł otwarty bunt. W tajnych negocjacjach szwedzka szlachta zaproponowała przekazanie władzy Małgorzacie, a w 1388 r. została okrzyknięta tym samym tytułem w Szwecji, co w Danii i Norwegii. W następnym roku doszło do bitwy pod Falköping, w której Albrecht i jego syn zostali schwytani, co było decydującym momentem dla jej faktycznego przejęcia władzy w Szwecji.
W kolejnych latach Małgorzata starała się uporządkować chaotyczne stosunki wewnętrzne, m.in. poprzez wydanie szeregu rozporządzeń w Danii i Szwecji, które znacznie ograniczyły władzę szlachty, w tym zakaz budowy prywatnych zamków.
Wraz z zawarciem unii kalmarskiej w 1397 r. królestwa nordyckie zostały połączone w zjednoczonej monarchii, która jednak zachowała ustawodawstwo poszczególnych królestw. Ponadto związek obejmował dużą część dzisiejszej Finlandii, która była integralną częścią imperium szwedzkiego. Bardzo ważnym wydarzeniem była koronacja ok. 15-letniego przybranego syn Eryka VII Pomorskiego z dynastii Gryfitów, który jako prawnuk Waldemara IV Założyciela również należał do duńskiej rodziny królewskiej. Nie ma jednak wątpliwości, że Małgorzata aż do swojej śmierci utrzymywała niemal autokratyczną władzę. Świadczą o tym m.in. zachowany pismo instruktażowe do Eryka Pomorskiego z 1404/05 r. w związku z jego podróżą po Norwegii.
Państwa tworzące tzw. Unię Kalmarską
28 października 1412 r. Małgorzata zmarła we Flensburgu, gdzie starała się stłumić nowe niepokoje w Szlezwiku i Holsztynie. Jej ciało zostało przewiezione do kościoła w Sorø, ale w następnym roku zostało przeniesione do katedry w Roskilde przez jej najbliższego doradcę, biskupa Pedera Jensena Lodehata . Tutaj odbył się jej pogrzeb, który był wielką uroczystością kościelną. Wykonano nagrobek z alabastrową figurą królowej naturalnej wielkości. Sarkofag został wzniesiony w 1423 r.
Sarkofag Małgorzaty I
Małgorzata I jest oceniana bardzo różnie. W starszych opracowaniach jest bardzo idealizowana jako bezinteresowna młoda królowa, która po śmierci syna przejęła rządy, by ratować kraj. Teraz ten obraz jest bardziej złożony. Należy sobie uświadomić, że działania Małgorzata wynikały w dużej mierze z jej silnych osobistych ambicji posiadania władzy. W połączeniu z dużymi zdolnościami politycznymi i świadomością sytuacji, pozwoliło jej to przekroczyć granice, które zwykle w średniowieczu wykluczały kobiety z obejmowania wyższych stanowisk, stąd też tak mało w dziejach Europy władców-kobiet.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz