sobota, 12 marca 2022

Tvrtko I Kotromanić pierwszy król Bośni

 10 marca 1391 r. zmarł Tvrtko I Kotromanić ban i następnie król Bośni. 

Tvrtko I był pierwszym królem Bośni. Pochodził z dynastii Kotromanowiczów, zastąpił stryja Stefana II na urzędzie bana Bośni w 1353 r. Ponieważ w chwili objęcia władzy był nieletni, ojciec Tvrtka, Władysław, rządził krótko jako regent, a następnie matka Tvrtka, Jelena. Na początku swoich rządów Tvrtko popadł w konflikt z duchowieństwem rzymskokatolickim w swoim kraju, ale później cieszył się serdecznymi stosunkami ze wszystkimi wspólnotami religijnymi w swoim królestwie. Po początkowych trudnościach - utracie dużych połaci Bośni na rzecz króla Węgier i Polski Ludwika I Wielkiego i po krótkiej utracie władzy na rzecz magnatów - potęga Tvrtka znacznie wzrosła. Po śmierci ostatniego władcy Serbii i jego dalekiego krewnego, Stefana Urosza V Słabego podbił resztki sąsiedniego imperium serbskiego w 1373 r. W 1377 r. został koronowany na króla Bośni i Serbii, twierdząc, że jest spadkobiercą wymarłej serbskiej dynastii Nemaniczów. 




Tvrtko I Kotromanić ban i następnie król Bośni



W miarę rozszerzania się Królestwa Bośni uwaga Tvrtka I skierowała się na wybrzeże Morza Adriatyckiego. Przejął kontrolę nad całym Primorje (Przymorzem) i głównymi miastami nadmorskimi tego regionu. Król Tvrtko I Kotromanić założył nowe osady i zaczął budować marynarkę wojenną. Ale mimo tych sukcesów i wzmocnieniu swojej pozycji w regionie nigdy nie udało mu się podporządkować władców niezależnych terytoriów serbskich. Śmierć króla Ludwika I węgierskiego i wstąpienie na tron młodej i niedoświadczonej królowej Marii w 1382 r. pozwoliło Tvrtkowi wykorzystać powstały kryzysu sukcesyjno-dynastyczny na Węgrzech i w Chorwacji. Po zaciekłych walkach, w latach 1385–1390, Tvrtkowi udało się podbić znaczną część ziem należących do Królestwa Węgier - Slawonii, Dalmacji i samej Chorwacji. Po bitwie na Kosowym Polu z 15 czerwca 1389 r. jego wątłe roszczenia wobec Serbii stały się zwykłą fikcją, ponieważ serbscy władcy, których starał się podporządkować, zostali wasalami zwycięskiego sułtana Imperium Osmańskiego. Turcy osmańscy rozpoczęli również pierwsze ataki na Bośnię za panowania Tvrtka, ale jego armia była w stanie je odeprzeć. Nagła śmierć Tvrtka 10 marca 1391 r. uniemożliwiła mu utrwalenie pozycji Kotromanowiczów na ziemiach chorwackich. 




Królestwo Bośni w 1391 r.


Tvrtko I jest powszechnie uważany za jednego z najwybitniejszych i najpotężniejszych średniowiecznych władców Bośni, który w największym stopniu rozszerzył granice kraju, pozostawił silną gospodarkę i podniósł standard życia swoich poddanych. Przeżył go co najmniej jeden syn, Tvrtko II, ale zastąpił go na tronie jego kuzyn Stefan Dabisza, pod którego rządami królestwo Bośni zaczęło się powoli rozpadać. 

Tvrtko I został pochowany w kościele Świętego Mikołaja w miejscowości Mile. Archeolodzy znaleźli jego grób w wyjątkowo dobrym stanie. W kamiennej trumnie wciąż znajdował się królewski płaszcz z herbami haftowanymi złotym brokatem. 





Współczesna rekonstrukcja kościoła w Mile, miejsca wiecznego spoczynku króla Tvrtka I oraz pozostałości fundamentów tego kościoła


Grób króla Tvrtka znajduje się z tyłu chóru kościelnego. Naziemna część grobu składała się z kamiennych płyt o czerwonawo-brązowym kolorze, z profilem i figuralnymi ornamentami w płytkiej płaskorzeźbie oraz monolitycznego stećaka z dwuspadowym cokołem. Dobra praca nagrobków nad grobem króla i tych, którzy zostali pochowani obok niego, a także nagrobków stećak, została wykonana przez wykwalifikowanego rzeźbiarza. 



Przykładowy stećak

 

Wojna domowa w Norwegii w latach 1130-1240

 Tradycyjnie Harald I Pięknowłosy (Hårfagre) jest uważany za króla, który zjednoczył Norwegię uwieńczoną zwycięską bitwą w Hafrsfjördzie (da...