Albrecht Meklemburski król Szwecji w latach 1364–1389

 

W 1363 r. członkowie szwedzkiej Rady pod przewodnictwem Bo Jonssona Gripa przybyli na dwór książęcy w Meklemburgii. Zostali wygnani ze Szwecji po buncie przeciwko królowi Magnusowi IV, który nie był popularny wśród możnych szwedzkich. Szwedzka opozycja zaoferowała koronę królewską Albrechtowi III księciu meklemburskiemu. Był on drugim synem księcia Meklemburgii Albrechta II Wielkiego i Eufemii Eriksdotter, córki księcia Eryka Magnussona z Södermanland i siostry króla Szwecji i Norwegii Magnusa IV. Albrecht III poślubił Ryszardę ze Schwerina, córkę hrabiego Otto ze Schwerina. Na prośbę szlachty Albrecht III książę Meklemburgii rozpoczął inwazję na Szwecję wspierany przez kilku niemieckich książąt i hrabiów oraz kilka miast hanzeatyckich z północnych Niemiec. Sztokholm i Kalmar, zamieszkałe przez dużą liczbę ludności niemieckiej, również przyjęły z zadowoleniem interwencję. 

Szwedzkie miasta dołączyły do dwóch Albrechtów meklemburskich, kiedy 29 listopada 1363 r. przybyli do Sztokholmu w towarzystwie szwedzkiej szlachty i na czele z flotą i około 1500 żołnierzami. Tego samego dnia mieszczanie ze Sztokholmu przysięgli wierność Albrechtowi młodszemu i obiecali „żyć i umrzeć" z nim. To oznacza początek wojny domowej między Magnusem i jego synem Haakonem z jednej strony, a partią szlachecką i Albrechtem z drugiej strony.

Albrecht został ogłoszony królem Szwecji i oficjalnie koronowany 18 lutego 1364 r. Koronacja odbyła się w Mora stenar. Pozostał jeszcze fragment kamienia upamiętniającego to wydarzenie, zwany kamieniem Trzech Koron. Jest to najwcześniej zachowany przykład użycia trzech koron jako narodowego symbolu Szwecji.

 

 Albrecht meklemburski, król Szwecji i książę Meklemburgii (po lewej) i jego ojciec Albrecht II Wielki Książę Meklemburgii

 

Przybycie Albrechta doprowadziło do wybuchu ośmioletniej wojny domowej w Szwecji między zwolennikami Albrechta a Magnusa IV. W bitwie pod Enköping w dniu 3 marca 1365 r. między siłami Albrechta a siłami króla Magnusa, wspieranego przez króla Norwegii Haakona VI, żyjącego syna Magnusa. Magnus został pokonany i wzięty do niewoli przez Albrechta. W lipcu, po utracie zamku w Örebro i nowo wzniesionego Svaneholmu, Haakon i Magnus zostali zmuszeni do negocjacji. Obie strony podpisały rozejm, ale jesienią nadal trwały działania wojenne, a sam Albrecht poprowadził oblężenie zamku Åbo w Finlandii.

Po pierwszej porażce król Danii Waldemar IV, teść Haakona, interweniował w imieniu Magnusa i Haakona, a do sił Waldemara dołączyli szwedzcy chłopi, którzy poparli Magnusa. Oprócz niemieckich twierdz, takich jak Sztokholm, Albrecht nie był popularny wśród Szwedów, którzy byli niezadowoleni z polityki nowego króla mianowania Niemców na urzędy we wszystkich szwedzkich prowincjach.

Z pomocą duńskich i szwedzkich sojuszników królowi Haakonowi udało się tymczasowo pokonać Albrechta i oblec Sztokholm w 1371 r. Oblężenie trwało jednak krótko. Dzięki pomocy wojskowej szwedzkiej szlachty Albrecht był w stanie pokonać Norwegów i Duńczyków pod murami Sztokholmu. Podpisano porozumienie pokojowe, pod warunkiem zwolnienia Magnusa i umożliwienie mu swobodnego powrotu do Norwegii (gdzie był także królem do 1355 r. gdzie spędził resztę życia). Albrecht zachował  koronę szwedzką, ale był również zmuszony do spóźnionej przysięgi koronacyjnej, w której zgodził się na znaczne ustępstwa wobec szwedzkiej szlachty w Radzie. Bo Jonsson Grip wykorzystał tę sytuację do osobistego przejęcia 1500 gospodarstw i wkrótce stał się największym właścicielem ziemskim w Szwecji, kontrolując 1/3 całości szwedzkiego terytorium i stając się w ten sposób najbogatszą osobą w kraju za raz po królu.

 

 Albrecht meklemburski król Szwecji i książę Meklemburgii

 

Albrecht utrzymywał koronę Szwecji przez kolejne 19 lat, ale większość zachodniej Szwecji nie uznawała jego rządów. Kiedy próbował zmniejszyć wielkie majątki szwedzkiej arystokracji, stracił poparcie w Sztokholmie. W 1389 r., w obliczu utraty ziemi i majątku, szwedzka Rada zwróciła się do wdowy po Haakonie królu Norwegii, Małgorzaty, o pomoc w obaleniu Albrechta. Królowa Małgorzata wysłała żołnierzy, a w lutym 1389 r. pokonała Albrechta w bitwie pod Åsle. Król został schwytany, obalony i wysłany do zamku Lindholmen w Skanii, gdzie spędził kolejne sześć lat w więzieniu.

Dopiero 26 września 1395 r. po 16 dniach negocjacji zawarto za pośrednictwem Hanzy porozumienie między Albrechtem a Małgorzatą I. W zamian za odzyskanie wolności obiecywał on wypłacenie 60000 grzywien okupu. Hanza w zamian za poręczenie wypłaty w ciągu 3 lat, otrzymywała od Albrechta w zastaw Sztokholm. Jeżeli po upływie okresu poręczenia Małgorzata nie otrzymałaby całości sumy, Hanza miała przekazać jej to miasto.

Kiedy minęły trzy lata, jedyny (wówczas) syn Albrechta, Eryk, zmarł po tym, jak rządził Gotlandią przez krótki czas, za namową jego ojca, a Albrecht postanowił zrezygnować ze Sztokholmu zamiast zapłacić grzywnę. W 1398 r. weszło w życie porozumienie, które przyznało Małgorzacie posiadanie Sztokholmu.

Albrecht wrócił do Meklemburgii, ożenił się ponownie, miał kolejnego syna i rządził jako książę Meklemburgii-Schwerin aż do swojej śmierci. Zmarł siedem miesięcy przed Małgorzatą w 1412 r. W końcu oficjalnie abdykował z tronu szwedzkiego w 1405 r., a do tego czasu nadal był królem Szwecji i jego druga żona Agnieszka, królową. Jego grób znajduje się w klasztorze cystersów w Doberanie w Niemczech.

 

 

 

Grobowiec Albrechta III  w klasztorze cystersów w Doberanie w Niemczech

Układ z Andelot - 28 listopada 587 r.

 

W VI w. potomkowie Chlodwiga I nadal przestrzegali starego germańskiego zwyczaju, zgodnie z którym po śmierci króla jego królestwo dzielono między jego synów. Możemy się domyślać konsekwencji takich praktyk: chęć powiększenia swojej domeny, zazdrość, ambicja, pragnienie władzy, chciwość, poczucie krzywdy w momencie podziału, upadek spadkobierców króla.

Z tej bratobójczej walki między Merowingami  korzystali wielcy możni zwani „leudes”. Aby odnieść zwycięstwo nad rywalami, królowie z rodu Merowingów nie wahali się wezwać możnych panów ze swojej świty, by chwycili za broń przeciwko swoim przeciwnikom. Ci wysoko urodzeni dygnitarze dworów królewskich lub „leudes”, jak ich nazywano, stali się w ciągu lat niezwykle potężni i bardzo wymagający. Za swoje usług żądali pieniędzy, tytułów i cesji ogromnych terytoriów.

W 567 r. po śmierci króla Chariberta I, jego królestwo zostało podzielone między jego trzech braci: Guntrama, Sigiberta I i Chilperyka I. Po zabójstwach w 575 r. Sigiberta I i w 584 r. Chilperyka I, królowie Guntram i Chilperyk II, dowiedziawszy się, że spiskują przeciwko nim „leudes”, postanowili spotkać się w obecności królowej Brunhildy, wdowy po Sigibercie I.

W listopadzie 587 r. król Austrazji Childebert II, w towarzystwie swojej matki, królowej Brunhildy i siostry Chlodosindy (Chlodoswinthy), a także swojej żony Faileuby i doradcy biskupa Trewiru Magneryka, udał się na spotkanie ze swoim stryjem królem Burgundii Guntramem do miejscowości Andelot (dziś Andelot-Blancheville). Celem spotkania było zawarcie pokoju między Austrazją a Burgundią oraz ukaranie wielkich możnych "leudes" wspierających roszczenia Gundowalda do tronu, podającego się za syna Chlotara I.

Strony wymieniły więźniów: Austrazyjczycy dostarczyli Burgundczykom księcia Guntrama Bosona, którego król Guntram natychmiast osądził i skazał na śmierć, a Burgundczycy przekazali Austrazyjczykom patrycjusza Prowansji Dynamiusza  i księcia Szampanii Lupusa, których Childebert II zgodził się wyjąć z pod swojej władzy. Obaj królowie wynegocjowali pakt, który doprowadził do zawarcia traktatu w Andelot, datowanego na piątek 28 listopada 587 r. Zawarto go w obecności wielu biskupów i wielkich świeckich możnych panów z obu królestw.

Traktat ten zapewnił wieczny pokój między Austrazją i Burgundią i uznał władzę Guntrama w Châteaudun, Vendôme i zamkach regionu Chartres i Étampes. Childebert II uzyskał uznanie swojej władzy, z wyjątkiem księstwa Dentelin, w posiadłościach swojego ojca Sigeberta I takich jak: Meaux, Tours, Poitiers, Avranches, Aire-sur-Adour, Couserans, Labourd i Albi. Ponadto otrzymał 2/3 Senlis z opcją wykupienia pozostałej 1/3 części, należącej do Guntrama, w zamian za posiadłości położone w Ressons, niedaleko Oise.

 

 Podział królestwa Merowingów w 587 r.

 

Traktat z Andelot to również układ o przeżycie zawarty między Guntramem a Childebertem II; umowa głosiła, że ten z królów, który przeżyje drugiego, będzie po nim dziedziczył. Guntram uznał swojego bratanka za swego następcę.

W zamian Childebert II zobowiązał się chronić księżniczkę Klotyldę, córkę króla Guntrama, po jego śmierci. Jeśli Childebert II umarłby pierwszy, Guntram zobowiązał się chronić jego synów książąt Teudeberta II i Teuderyka II, jego matkę królową Brunhildę, siostrę króla, księżniczkę Chlodosindę i królową Faileubę. Tym samym Guntram zgodził się uznać książąt Teudeberta II i Teuderyka II spadkobiercami królestwa Austrazji i Burgundii.

Tekst oficjalnie uznawał władzę Brunhildy jako królowej, poprzez wymienienie jej imienia w nagłówku traktatu. Brunhilda zażądała posagu, który król Chilperyk I ustanowił w Akwitanii dla swojej żony Galswinty a jej siostry. Guntram  przekazał jej Cahors chociaż Brunhildzie potwierdzono, że powinny do niej również należeć: Bordeaux, Limoges, Béarn i Bigorre, które traktatem zostały w dożywotnie zarządzanie przyznane Gutramowi. Guntram uznał prawo Brunhildy do obrony oraz roszczenia do "morgengabe" jej zamordowanej siostry Galswinty.

Chlodosinda, Faileuba i Klotylda otrzymały gwarancję swoich pensji i majątku w przypadku śmierci któregoś z królów z dynastii Merowingów.

Dawni wasale Sigeberta I musieli przysiąść wierność Childebertowi II, a przyjmowanie zbiegów było zabronione. Niemniej jednak tekst zapewniał swobodny przepływ podróżnych i kupców między dwoma królestwami. Strony zastrzegły również, że dary przekazane przez królów zachowują ważność pomimo podziału terytorialnego. Dwaj królowie i królowa przysięgli dotrzymać układu, wymienili podarunki i pocałowali się na znak pokoju.

Kiedy 28 marca 592 r. w Chalon-sur-Saône zmarł król Burgundii Guntram, jego bratanek Childebert II odziedziczył koronę burgundzką zgodnie z planem, a jego matka Brunhilda stała się faktyczną władczynią  Austrazji i Burgundii.