Wojna moguncko-heska

 

8 grudnia 1427 r w Frankfurcie nad Menem podpisano traktat pokojowy kończący wojnę Moguncji z Hesją.

Między Arcybiskupstwem-Elektoratem Moguncji a Hrabstwem krajowym Hesji istniało wiele obszarów spornych: wsie w Reinhardswald, terytorium klasztorów w Lippoldsberg i Helmarshausen i prawa do miasta Wetter. Oliwy do ognia dodały ingerencje arcybiskupa i hrabiego krajowego w wewnętrzne sprawy Księstwa-Opactwa Fuldy (od 1425 r.) i kontrowersyjne obietnice dotyczące rządów hrabiów Henryka VII i Wolrada z Waldeck. Moguncja i Hesja znalazły się na krawędzi wojny. Próby mediacji podejmowane przez innych książąt Rzeszy zakończyły się niepowodzeniem i ostatecznie wybuchła wojna.

* Książęce Opactwo Fuldy

W XIV i na początku XV wieku Opactwo Fuldy było zadłużone. Ponieważ urzędujący opat Jan I von Merlau był chory, prawdopodobnie z inicjatywy nowego arcybiskupa Moguncji Konrada III von Dhaun, zwołano kapitułę kolegialną i w 1419 roku mianowano Hermana II von Buchenau na koadjutora. Spowodowało to krótkotrwały i ostry spór. Opat Jan bronił swoich praw ale został zaatakowany przez Hermana II von Buchenau w zamku Neuhaf w 1420 r. i wydalony do Ottershausen. Duchowni pasterze opactwa, arcybiskup Konrad III i Jan II biskup Wurzburga, których Jan I von Merlau wezwał na pomoc, zignorowali jego roszczenia, podporządkowali sobie opactwo i wyznaczyli Eberharda von Buchenau, krewnego koadiutora, na jego głównego urzędnika w Fuldzie. Ponieważ Buchenau i Opactwo Fuldy było ściśle związane z Moguncją, zabezpieczono swoją niezależność od Hesji. Interwencja moguncka w Fuldzie stanowiła poważne zagrożenie dla polityki hrabiego krajowego Hesji. Dodatkowo Herman von Buchenau zobowiązał się zastawić arcybiskupowi najważniejsze miasta i zamki fuldzkie i buchonii. W 1425 r. koadiutora ostatecznie wyrzucił opata Jana I von Merlau z księstwa, który znalazł schronienie u heskiego hrabiego krajowego Ludwika I.

 

 Sarkofag heskiego hrabiego krajowego Ludwika I Zgodnego

 

* Hrabstwo Waldeck

Henryk VII von Waldeck, który był lennikiem mogunckim, wraz ze swoim synem Wolradem I obiecał Ludwikowi I heskiemu połowę swojego hrabstwa za 20 000 guldenów. Hrabia krajowy zapłacił już umówioną sumę i odebrał odpowiedni hołd lenny panów, zamków, miast, mieszczan i chłopów Waldeck, ale później doszło do spotkania Wolrada I i jego matki Małgorzaty Nassau-Wiesbaden-Idstein z arcybiskupem Konradem III z Moguncji i arcybiskupem Kolonii Dietrichem, który równocześnie był biskupem Paderborn, a przez to miał swoje interesy na obszarze przygranicznym między Waldek, Hesją i Paderborn. Doszło wówczas do dramatycznego zwrotu akcji. Henryk VII i Wolrad, powołując się na wcześniej złożoną obietnicę arcybiskupowi Moguncji, odstąpili od umowy zawartej z hrabią krajowym Hesji, zobowiązali się oddać połowę swojego władztwa arcybiskupowi Moguncji za sumę 18 000 guldenów i otworzyli swoje zamki przed nim i arcybiskupem Kolonii. Zmiana postawy panów von Waldeck stała się przyczyną konfliktu, który w krótce przerodzi się w otwartą wojnę. Arcybiskup Konrad III oferował Ludwikowi I heskiemu zwrot 22 000 guldenów wypłaconych Waldeckom, ale Ludwik odmówił.

* Przebieg wojny

Wczesnym latem 1427 r. hrabia Godfryd von Leiningen, krewny arcybiskupa, zebrał znaczną armię w Fritzlar, silnie ufortyfikowanej twierdzy arcybiskupstwa pośrodku posiadłości hrabiego krajowego w Dolnej Hesji. Armia ta przebywała tam kilka miesięcy. Musiała być żywiona i dała się mocno we znaki okolicznej ludności w Hesji. Ludwik heski odpowiedział na to wyzwanie wzmocnieniem swoich sił. Następnie od strony Gudensberg splądrował mogunckie względnie fritzlarskie pola i ogrody. 21 lipca, po tym jak Ludwik odrzucił moguncką propozycję zwrotu waldeckich sum, arcybiskup wysłał list ujawniający złą wolę drugiej stronie tzw. "litterae diffidactoriae". Godfryd von Leiningen wraz z 600 konnymi i piechotą z Fritzlar rozpoczął natychmiast niszczycielski najazd w okolicach heskich miast Gudensberg, Felsberg i Melsungen. Splądrowano i spalono siedem wsi. 23 lipca, kiedy mogunckie siły splądrowały i spaliły pobliską wieś Udenborn, armia heska przeszła między Obermöllrich i Zennern nad Eder i posuwała się między Fritzlar a moguncką armią i zepchnęła ją na płytę Großenengliser między dzisiejszym Kalbsburgiem a wioskami Udenborn i Großenenglis, kilka kilometrów od Fritzlar. W tym właśnie miejscu Ludwik zadał armii arcybiskupa ciężką porażkę. Po kolejnych klęskach hrabia Leiningen i resztki jego armii uciekły najpierw do mogunckiego zamku Jesberg i następnie do Fuldy. 140 mogunckich rycerzy trafiło do heskiej niewoli. Arcybiskup Konrad III zebrał drugą armię i zajął obszar opactwa fuldzkiego. Miasto i opactwo Fuldy odmówiły wpuszczenia mogunckich sił w obręb murów miejskich w celu ich ochrony przed nadciągającymi siłami heskimi. Hrabia krajowy pomaszerował na Fuldę, zajął miasto 8 sierpnia, wypędził koadiutora i moguncko-wurzburskiego administratora i ponownie osadził opata Jana I von Merlau. Gdy arcybiskup odmówił, otwarcia okupowanych przez jego ludzi fuldzkich zamków, Ludwika heski przybył 10 sierpnia 1427 r. do Münsterfeld, na zachód od Fuldy, i stoczono kolejną bitwę, która zakończyła się zwycięstwem hrabiego krajowego. Arcybiskupowi udało się uciec, ale pojmano ponad 300 jego rycerzy. Przejęty sztandar arcybiskupa przekazał Ludwik kościołowi św. Elżbiety w Marburgu.

 

 Arcybiskup Moguncji Konrada III von Dhau

 

* Traktat pokojowy

Po trwających negocjacjach w Frankfurcie nad Menem w dniach 6-8 grudnia, arcybiskup Moguncji Konrad III zawarł pokój z hrabią krajowym Ludwikiem I 8 grudnia 1427 roku. Zawarty pokój przypieczętował koniec trwającego dwa wieki sporu o dominację w Hesji. Moguncji musiała zapłacić 44 000 guldenów odszkodowania za straty wojenne i musiała prawie cały swój majątek w Dolnej i Środkowej Hesji oddać w lenno hrabiemu krajowemu heskiemu, z wyjątkiem Fritzlar, Naumburg, Amöneburg i Neustadt. Miasto Fritzlar ostatecznie straciło swoją wiodącą pozycję w północnej Hesji na rzecz hrabiowskiego Kassel. Ludwik zwrócił zastaw na Waldecku w zamian za zwrot kwoty zastawu, w zamian jednak otrzymał w zastaw wcześniej zastawione arcybiskupowi fuldzkie miasta i zamki Fulda, Hünfeld, Lauterbach, Fischberg, Brückenau, Schildeck, Rockenstuhl und Geisa.

 

 Mapa Hesji i Moguncji w 1400 r.