Tvrtko I Kotromanić pierwszy król Bośni

 10 marca 1391 r. zmarł Tvrtko I Kotromanić ban i następnie król Bośni. 

Tvrtko I był pierwszym królem Bośni. Pochodził z dynastii Kotromanowiczów, zastąpił stryja Stefana II na urzędzie bana Bośni w 1353 r. Ponieważ w chwili objęcia władzy był nieletni, ojciec Tvrtka, Władysław, rządził krótko jako regent, a następnie matka Tvrtka, Jelena. Na początku swoich rządów Tvrtko popadł w konflikt z duchowieństwem rzymskokatolickim w swoim kraju, ale później cieszył się serdecznymi stosunkami ze wszystkimi wspólnotami religijnymi w swoim królestwie. Po początkowych trudnościach - utracie dużych połaci Bośni na rzecz króla Węgier i Polski Ludwika I Wielkiego i po krótkiej utracie władzy na rzecz magnatów - potęga Tvrtka znacznie wzrosła. Po śmierci ostatniego władcy Serbii i jego dalekiego krewnego, Stefana Urosza V Słabego podbił resztki sąsiedniego imperium serbskiego w 1373 r. W 1377 r. został koronowany na króla Bośni i Serbii, twierdząc, że jest spadkobiercą wymarłej serbskiej dynastii Nemaniczów. 

Tvrtko I Kotromanić ban i następnie król Bośni

W miarę rozszerzania się Królestwa Bośni uwaga Tvrtka I skierowała się na wybrzeże Morza Adriatyckiego. Przejął kontrolę nad całym Primorje (Przymorzem) i głównymi miastami nadmorskimi tego regionu. Król Tvrtko I Kotromanić założył nowe osady i zaczął budować marynarkę wojenną. Ale mimo tych sukcesów i wzmocnieniu swojej pozycji w regionie nigdy nie udało mu się podporządkować władców niezależnych terytoriów serbskich. Śmierć króla Ludwika I węgierskiego i wstąpienie na tron młodej i niedoświadczonej królowej Marii w 1382 r. pozwoliło Tvrtkowi wykorzystać powstały kryzysu sukcesyjno-dynastyczny na Węgrzech i w Chorwacji. Po zaciekłych walkach, w latach 1385–1390, Tvrtkowi udało się podbić znaczną część ziem należących do Królestwa Węgier - Slawonii, Dalmacji i samej Chorwacji. Po bitwie na Kosowym Polu z 15 czerwca 1389 r. jego wątłe roszczenia wobec Serbii stały się zwykłą fikcją, ponieważ serbscy władcy, których starał się podporządkować, zostali wasalami zwycięskiego sułtana Imperium Osmańskiego. Turcy osmańscy rozpoczęli również pierwsze ataki na Bośnię za panowania Tvrtka, ale jego armia była w stanie je odeprzeć. Nagła śmierć Tvrtka 10 marca 1391 r. uniemożliwiła mu utrwalenie pozycji Kotromanowiczów na ziemiach chorwackich. 

Królestwo Bośni w 1391 r.

Tvrtko I jest powszechnie uważany za jednego z najwybitniejszych i najpotężniejszych średniowiecznych władców Bośni, który w największym stopniu rozszerzył granice kraju, pozostawił silną gospodarkę i podniósł standard życia swoich poddanych. Przeżył go co najmniej jeden syn, Tvrtko II, ale zastąpił go na tronie jego kuzyn Stefan Dabisza, pod którego rządami królestwo Bośni zaczęło się powoli rozpadać. 

Tvrtko I został pochowany w kościele Świętego Mikołaja w miejscowości Mile. Archeolodzy znaleźli jego grób w wyjątkowo dobrym stanie. W kamiennej trumnie wciąż znajdował się królewski płaszcz z herbami haftowanymi złotym brokatem. 

Współczesna rekonstrukcja kościoła w Mile, miejsca wiecznego spoczynku króla Tvrtka I oraz pozostałości fundamentów tego kościoła

Grób króla Tvrtka znajduje się z tyłu chóru kościelnego. Naziemna część grobu składała się z kamiennych płyt o czerwonawo-brązowym kolorze, z profilem i figuralnymi ornamentami w płytkiej płaskorzeźbie oraz monolitycznego stećaka z dwuspadowym cokołem. Dobra praca nagrobków nad grobem króla i tych, którzy zostali pochowani obok niego, a także nagrobków stećak, została wykonana przez wykwalifikowanego rzeźbiarza. 

Przykładowy stećak

 

Kryzys władzy papieskiej na początku Xi wieku

 W nowe tysiąclecie państwo kościelne wchodziło pogrążone w kryzysie - upadek władzy papieskiej, tej moralnej jak i politycznej. Na lata 1003-1009 przypadł pontyfikat papieża Jan XVIII. Jego następcą w latach 1009-1012 był papież Sergiusz IV. Zarówno Jan XVIII, jak i Sergiusz IV, choć nominalni papieże, byli uzależnieni od władzy Jana III Krescencjusza. Jako przywódca rodu Krescencjuszy i Patrycjusz Rzymu (Patricius Romanorum), Jan III Krescencjusz był skutecznym władcą miasta. Wpływy Jana Krescencjusza uniemożliwiały królowi niemieckiemu Henrykowi II spotkanie się z papieżem przy wielu okazjach, tym samym uniemożliwiając mu zdobycie korony cesarskiej. 

Papież Jan XVIII zabiegał o poparcie w Niemczech, prosząc króla Henryka II, by przybył do Rzymu, zwłaszcza po koronacji 14 maja 1004 r. w Pawii na króla Italii przez arcybiskupa Mediolanu Arnulfa II. Jednak Krescencjusz stanowczo się temu sprzeciwiał, o czym wspomniał saski kronikarz Thietmar z Merseburga: 

 

„Ab omnibus hiis sacerdotibus summis adventus regis admodum Desideriatur, sed diversorum reluctatione hostium diu tardatur.” 

 

Przy czym kronikarz nie wymienia w tekście Jana III Krescencjusza, ale pod sformułowaniem" diversorum reluctatione hostium" możne ukrywać się osoba czcigodnego patrycjusza.  

Henryk II i Kunegunda koronowani przez Chrystusa Króla

Po śmierci Sergiusza IV 12 maja 1012 r. wybuchły walki między Krescencjuszami a hrabiami Tusculum o wakujący tron papieski i panowanie nad Rzymem. Hrabiowie Tusculum dokonali elekcji Benedykta VIII, natomiast Krescencjusze mianowali Grzegorza VI. W dniu 18 maja nieoczekiwanie zmarł, Jan III Krescencjusz prawdopodobnie otruty, jeszcze tego samego dnia w pośpiechu doszło do wyświęcenia nowego papieża Benedykta VIII. Benedykt VIII, syn Grzegorza hrabiego Tusculum, siłą przepędził z Rzymu Krescencjuszy i zmusił w grudniu 1012 r. Grzegorza VI do ucieczki na dwór króla Henryka II, który uznał elekcję Benedykta za ważną a Grzegorz VI został ogłoszony antypapieżem. Henryk II, bardzo pobożny, ale politycznie rozważny człowiek, dostrzegł siłę Tuskulańczyków, którym udało się ustanowić swoje rządy w Rzymie, i Benedykta VIII, rządzącego miastem żelazną ręką, który już wysłał kilka listów do Henryka II, aby przeciwstawić swoją sprawę sprawie Grzegorza VI. Co więcej, Benedykt rozpoczął już pozytywną politykę na rzecz Kościoła niemieckiego, przyznając mu różne przywileje kościelne i obiecując Henrykowi długo oczekiwany tytuł cesarski. 

Pod koniec 1013 r. Henryk II zebrał swoją armię w Augsburgu, aby wkroczyć do Włoch. Wcześniej w 1013 r. Henryk podpisał traktat pokojowy z księciem Polski Bolesławem I Chrobrym w Merseburgu. Pokój z Polską dał Henrykowi możliwość spokojnego zajęcia się sprawami we Włoszech. Podczas marszu przez Alpy Henrykowi towarzyszyła jego żona, królowa Kunegunda i wielu możnych duchownych. Po dotarciu do Pawii dołączyli do niego inni biskupi i opaci. Siły Henryka uwięziły króla Włoch Arduina w jego stolicy w Ivrei, gdzie pozostał do 1015 r. 

Henryk II przybył do Rzymu na początku 1014 r., przywracając Benedykta VIII na tron papieski. Henryk i jego żona Kunegunda są uroczyście prowadzeni do Bazyliki Świętego Piotra przez 12 senatorów rzymskich. Przed katedrą czekał papież Benedykt VIII, który zapytał króla, czy jest patronem i obrońcą Kościoła Rzymskiego i czy chce być lojalny wobec niego i jego następców. Henryk potwierdził to, po czym on i Kunegunda zostali namaszczeni i koronowani przez papieża w katedrze. Cesarz miał swoją dawną koronę umieszczoną nad ołtarzem Świętego Piotra. Akt koronacji miał miejsce 14 lutego 1014 r. Papież koronował Henryka II na cesarza Rzymskiego („Romanorum Imperator”). Tego samego dnia papież Benedykt wydał ucztę na cześć cesarza na Lateranie. 

Następnie, pod przewodnictwem cesarza i papieża, odbył się synod w Rzymie, na którym wyznaczono pięciu biskupów, wydano dekrety przeciw symonii i poparto życie duchowieństwa w czystość oraz zarządzono przywrócenie własności Kościoła. Niedługo potem cesarz ponownie przeniósł się na północ Włoch, gdzie założył diecezję Bobbio. Świętując Wielkanoc w Pawii we Włoszech, następnie w połowie maja 1014 r. Henryk wrócił do Niemiec. Pozostawił Rzym pod rządami papieża. Po tej wyprawie cesarz rzadko interweniował w sprawy Włoch i papiestwa.