Koronacja Władysława I Łokietka

 Jedną z najdonioślejszych i najwspanialszych rocznic w dziejach Narodu Polskiego jest koronacja Władysława I Łokietka. Uroczystości odbyły się 20 stycznia 1320 r. w katedrze wawelskiej, gdzie arcybiskup gnieźnieński Janisław dokonał aktu koronacji Władysława Łokietka i jego żony Jadwigi kaliskiej.

Władysław I Łokietek, książę krakowski i król Polski

 

Książę Władysław IV Łokietek po opanowaniu Poznania w 1314 r. ostatniego grodu wielkopolskiego będącego w ręku książąt głogowskich, dzierżył w swym ręku dwie najważniejsze dzielnice Polski - Wielkopolskę i Małopolskę. 

Książę tytułował się "księciem Królestwa Polskiego" bądź "dziedzicem Królestwa Polskiego" i rozpoczął starania o uzyskanie zgody na koronację królewską. Wysiłki te wsparł Kościół, rycerstwo i możni. 

W dniach 20–23 czerwca 1318 r. doszło do wiecu w Sulejowie, gdzie zgromadzili się dostojnicy Małopolski i ziemi łęczyckiej i sieradzkiej oraz Kujaw. Poparli oni starania Łokietka o uzyskanie korony. Uchwalono tzw. suplikę sulejowską o jego koronacji na króla Polski. Dokumenty wymieniają kasztelanów krakowskiego i łęczyckiego, wojewodów krakowskiego sandomierskiego, sieradzkiego i łęczyckiego, sędziów krakowskiego i sandomierskiego, podkomorzego i miecznika ziemi łęczyckiej a wreszcie czterech kanclerzy księcia: łęczyckiego, krakowskiego, sieradzkiego i kujawskiego, tudzież podkanclerzego krakowskiego.  

Następnie 29 czerwca 1318 r. w Pyzdrach odbył się kolejny wiec wielkopolski, który poparł dążenia królewskie księcia Władysława. Wydany dokument poparli opat Lubiński, Stefan Pękawka starosta wielkopolski, Dobrogost wojewoda poznański, Marcin wojewoda kaliski, Albert kasztelan Kaliski, kasztelan poznański Filip i inni dostojnicy. 

Postanowiono wysłać poselstwo do papieża do Awinionu. Na jego czele stanął biskup włocławski Gerward. Jest bardzo wielce prawdopodobne, że towarzyszyli mu Nanker kanonik krakowski, Mateusz Pałuka kanonik włocławski, Dobiesław i Boguchwał z Kowala, Bodzanta z Wrześni. Misja dyplomatyczna Gerwarda zakończyła się sukcesem. Na pozytywną decyzję wpływ z pewnością miała sprawa zamiany sposobu naliczania świętopietrza na korzystniejszy dla papiestwa -dawniej płacono trzy denary od rodziny teraz miano opłacać jeden denar od głowy. 

20 sierpnia 1319 r. papież Jan XXII wydał zgodę na koronację, nie wprost z uwagi na sprzeciw Luksemburgów. Papież zalecił, by czynić tak, aby swoje prawa zachować i cudzych nie naruszyć: 

 

"Non intendentes per hoc iuri vestro et aliorum supplicantium predictorum preiudicium aliquod generari, quin illo sic uti, si et quando vobis expedire videbitur, valeatis, quod tamen cuiusvis alterius non ledatur". 

 

 

Papież uznał, że roszczenia Jana Luksemburskiego odnoszą się do wielkopolskiego terytorium, które obejmowało "wielkopolskie królestwo" Przemysła II. Ponadto jego roszczenia były powszechnie akceptowane w Europie Zachodniej.  

20 stycznia 1320 w katedrze wawelskiej arcybiskup gnieźnieński Janisław koronował Władysława Łokietka na króla Polski. Miejsce koronacji, Kraków zamiast Gniezna, wybrane zostało najprawdopodobniej w wyniku nacisków ze strony Stolicy Apostolskiej, pragnącej uniknięcia konfliktu z królem Czech, który również rościł sobie prawa do Korony polskiej. Dokonanie aktu koronacji w Krakowie spowodowało jednak kwestionowanie przez Jana Luksemburskiego jej legalności. Warto też podkreślić, że Jan Luksemburski nie uznał mocy prawnej tego aktu, uznając, że doszło do podniesienia księstwa krakowskiego do rangi królestwa. W związku z dzierżeniem tytułu króla Polski przez Jana Luksemburskiego, na arenie międzynarodowej Władysław Łokietek był uważany za króla Krakowa, nie zaś całego kraju. 

Mimo tego wszystkiego akt koronacji Władysława I Łokietka uważa się za symboliczne zakończenie rozbicia dzielnicowego w Polsce. 

 

Fruela I Okrutny król Asturii

Na początku swego panowania Fruela I Okrutny król Asturii musiał stawić czoło muzułmańskiej armii wysłanej przez Abd ar-Rahmana I emira al-Andalus (Kordoby) , którego pokonał pod Pontuvio w Galicji. Bitwa miała miejsce między rokiem 757 a majem 758 r., a w jej trakcie wzięto do niewoli i ścięto Omara, krewnego emira.

Król Fruela zasiedlił niektóre tereny w Galicji do rzeki Miño, która wyznaczała południowo-zachodnią granicę jego królestwa. Musiał bezwzględnie odeprzeć najazd Basków z Alavy na jego ziemie w Kantabrii. Po kilku udanych kampaniach przeciwko nim, zgodził się na wymianę więźniów i na swoje małżeństwo z kuzynką drugiego stopnia, Munią z Alavy, córką Lope pana Basków z Gaskonii i nieznanej z imienia córki Fruela z Kantabrii. Małżeństwo to miało na celu przypieczętować pokój między Asturią a Baskami. W późniejszym okresie ich syn Alfons będzie przez jakiś czas  przebywać na wygnaniu u krewnych swojej matki i wspierany przez nich w celu odzyskania tronu. Niedługo potem w 766 r. król Fruela musiał stłumić kolejny bunt galicyjskiej szlachty.

Fruela I Okrutny król Asturii

Zreformował Kościół w królestwie Asturii, zakazując zawierania małżeństw przez duchownych a nawet zmuszając ich żony do opuszczenia małżeństwa, co przyniosło mu wrogość znacznej części tego stanu.

Król Fruela założył kilka klasztorów Zakonu Świętego Benedykta, w tym klasztor Świętego Wincentego w Oviedo, który dał początek miastu Oviedo, w którym jest pochowany wraz z żoną. List z San Millán de la Cogolla zawiera Konstytucję, przyznaną przez króla w dniu 24 kwietnia 759 r., żeńskiemu klasztorowi dwudziestu ośmiu mniszek, z Nuñą Bella jako opatką, i ze swoim prezbiterium w San Miguel de Pedroso, na wschodniej granicy królestwa Asturii, gdzie silne centrum chrześcijańsko-wizygockie opierało się inwazji arabskiej dzięki naturalnej granicy gór Ayago i Sierra de la Demanda.

Król Fruela widząc, że jego brat Vimarano zdobywa sympatie i uznanie wśród możnych królestwa, poczuł się zagrożony. Oskarżył brata o spiskowanie mające na celu pozbawienie go tronu i zabił go osobiście w 765 r.  Po dokonaniu zbrodni król Fruela roztoczył opiekę i wychował jak własne dziecko, syna Vimarano, księcia Bermudo (nie mylić z królem Asturii Bermudem I). Prawdopodobnie w ten sposób próbował naprawić szkody wywołane bratobójstwem.

Zabicie przez króla własnego brata doprowadziło do niechęci możnych, którzy spiskowali, by go zabić na dworze Cangas de Onís. 14 stycznia 768 r. Fruela I Okrutny został zamordowany w wyniku spisku możnych, a jego brat stryjeczny Aurelio, syn Fruela z Kantabrii, został wybrany na jego następcę.

Rządy Fruela I Okrutnego (757-768) można podsumować jako ciągłą walkę z separatyzmem regionalnym i buntami miejscowych możnych. Do tego wszystkiego należy dołożyć ciągle zagrożenie najazdami ze strony muzułmańskiego Emiratu Kordoby.

Bunty i separatyzm regionalny wydaje się być logiczną konsekwencją szybkiej ekspansji terytorialnej Królestwa Asturii. Zaczynają ujawniać się różnice w jego peryferyjnych regionach - Baskonii i Galicji. Regionach o bardzo różnych cechach, z bardzo nierównym poziomem rozwoju kulturalnego i nasyceniem tradycji rzymsko-wizygockiej, które zostały częściowo zintegrowane z Asturią jeszcze kilka lat wcześniej za rządów Alfonsa I Katolickiego.  Centrum decyzyjne królestwa, znajdowało się na dworze w Cangas de Onís. Partykularyzm etniczny, istnienie silnych i niechętnych lokalnych możnych, co do zasady powodował opór wobec władzy centralnej Asturii i dodatkowo powszechne i ciągłe zagrożenie atakami muzułmańskimi. Były to czynniki, które przyczyniły się do rozwoju separatystycznego ducha, który tworzył poważne problemy polityczne dla monarchów Asturii, rozstrzyganych nierzadko siłą.

Z drugiej strony królowie Asturii byli również zmuszani przy wielu okazjach do tłumienia buntów własnych możnych królestwa, czasami wspieranych przez te peryferyjne siły dezintegrujące, wbrew ich interesom. Prawdopodobnie ta endemiczna sytuacja szlacheckiego dziedzictwa odziedziczonego po tradycji wizygockiej, stopniowo przenika struktury polityczne nowej monarchii, i jest być może jednocześnie w zgodzie z oporem lokalnych możnych wobec ekspansywnej władzy królów Asturii. Uznanie władzy i autorytetu królów na tym pierwszym fundamentalnym etapie budowy królestwa Asturii przechodzi dialektyczny proces napięć, które są wynikiem niedojrzałości możnowładztwa i wyrażają się w ich oporze wobec władzy centralnej.

Właśnie z takim podwójnym zagrożeniem musiał się zmierzyć król Fruela I Okrutny. Surowo stłumił pierwsze powstania Basków i Galicyjczyków oraz widząc, że jest zaangażowany w poważny konflikt z własnym bratem Vimerano, który byłby przyczyną upadku jego rządów. Sam zdecydował się na radykalny krok i zabicie brata, za nim ten spróbuje zabić jego.