środa, 6 października 2021

Bitwa pod Compiègne - 26 września 715 roku

 

Dziś trochę o dość odległych czasach i niezbyt znanych faktach z dziejów Królestwa Franków za panowania dynastii Merowingów. Państwo Franków jak każde imperium przechodziło chwilę swojej chwały i okresy wewnętrznej słabości. Dziś o kryzysie wewnętrznym z początków VIII wieku.

23 kwietnia 711 r. zmarł król Childebert III i na tron został wyniesiony jego 12 letni syn Dagobert III. Realną władzę sprawował majordom domu królewskiego Austrazji Pepin II z Herstalu z rodu Pepinidów. W tym okresie jego syn Grimoald II był majordomem Neustrii i Burgundii. Ród Pepinidów był u szczytu potęgi, to oni jako majordomowie wynosili i zrzucali z tronu królów z rodu Merowingów, królów którzy byli bezwładnymi marionetkami w ich rękach.

Króla Childeberta III można uznać za ostatniego króla z rodu Merowingów, który wykazywał oznaki niezależności od Pepinidów. "Liber historiae Francorum" nazywa go "bonae memoriae gloriosus domnus Childebertus rex iustus", co znaczy "dobrej pamięci i pełen chwały pan, sprawiedliwy król Childebert". Dlaczego? Ponieważ Merowing był na tyle silny, że był w stanie wydawać wyroki na niekorzyść członków rodziny Pepinidów.

Śmierć króla spowodowała załamanie się kruchej równowagi sił między Merowingami a Pepinidami. Wyniesienie na tron młodocianego Dagoberta III dało przewagę Pepinidom bo na nowo przejęli pełną kontrolę nad królem. Taki obrót sprawy nie był w smak arystokracji królestwa Franków, która dostrzegła zagrożenie ze strony zachwiania się równowagi sił między Merowingami a Pepinidami. To właśnie z powodu wrogości do Pepina II z Herstalu, a nie Merowingów, w Burgundii Sawaryk biskup Auxerre, w Akwitanii książę Odo, a Prowansja Antenor zaczęli tworzyć swoje quasi-niezależne państwa. Był to początek kłopotów rodu Pepinidów.

W 714 r. Pepin II z Herstalu zachorował. Jego najstarszy syn Drogo nie żył od 708 r., drugi syn Grimoald II w kwietniu 714 r. został zamordowany w trakcie modlitwy w sanktuarium Świętego Lamberta z Maastricht w Leodium. Byli to synowie zrodzeni ze związku z Plektrudą, która pochodziła z rodu Hugobertinów, potężnej rodziny, która posiadała duże dobra między Kolonią a Trewirem. Plektruda starała się zachować tytuł majordoma dla swoich wnuków. Udało się. Majordomem Neustrii w miejsce Grimoalda II został jego syn Teudoald. Wkrótce po tym 16 grudnia 714 r. w Jupille zmarł Pepin II z Herstalu. W tej sytuacji Teudoald został po dziadku również majordomem Austrazji.

 


 

Plektruda, wdowa po arystokracie majordomie Austrazji i Neustrii Pepinie II z Heristalu zwanym również Średnim lub Grubym


Sytuacja była wysoce skomplikowana i trudna. Dlaczego? Król Dagobert III nie miał realnej władzy, a nowym majordomem i głową rodu Pepinidów został Teudoald, który miał wówczas 7/8 lat (!). Tym samym w rzeczywistości władzę sprawowała Plektruda, która sprawowała opiekę nad wnukami. W celu zabezpieczenia ich interesów Plektruda uwięziła bękarta Pepina II z Herstalu zrodzonego z Alpaidy – Karola Młota, który rościł sobie prawa do spuścizny po ojcu. Karol Młot był więziony w Kolonii, w dobrach rodowych Hugobertinów. Możnowładztwo Neustrii było oburzone, że ​​rządzi nią dziecko i kobieta. Ponadto, byli sfrustrowani, faktem że majordomem Neustrii jest Austrazyjczyk. Było to sprzeczne ze starą tradycją, zgodnie z którą majordomem była osoba pochodzącą z tego królestwa.

Był to bodziec do zjednoczenia się wszystkich wrogich rodów arystokratycznych wobec dominacji Pepinidów. Wybuchł otwarty bunt. Neustryjczycy, pod przywództwem Ragamfreda, zdecydowali się zrzucić władzę Austrazyjczyków i wybrali królem mnicha z dynastii Merowingów o imieniu Daniel, który przybrał imię Chilperyka II. Chilperyk II w zamian powołuje Ragamfreda na urząd majordoma Neustrii. Gdy Plektruda odmówiła uznania tego przejęcia władzy, Ragamfred poprowadził armię Neustrii przeciwko Austrazji. 26 września 715 r. w puszczy Cuise niedaleko Compiègne doszło do starcia obu armii. Armia Neustryjczyków pokonała armię młodego majordoma Teudoalda, który uciekł do swojej babki Plektrudy, która rezydowała w Kolonii. Ragamfred przejął skarby Plektrudy, porzucone na polu bitwy. Pojmano i uwięziono króla Dagoberta III. Następnie Ragamfred ogłasił Chilperyka II także królem Austrazji. Jesienią 715 r. zmarł król Dagobert III. Następnie armia Neustryjczyków sprzymierzona z Radbodem wodzem Fryzów ruszyła do Austrazji na Kolonię. W międzyczasie z niewoli uciekł pasierb Plektrudy, Karol Młot, który zaczął gromadzić swoich zwolenników. Ród Pepinidów w obliczu zagrożenia ze strony Ragamfreda nie potrafił się zjednoczyć. Jednak to już temat na kolejny post.


 Królestwo Franków około roku 714

Zdobycie Walencji w 1238 roku

 

Po pięciu miesiącach oblężenia 28 września 1238 r. podpisano akt kapitulacji Walencji.

Akt kapitulacji Walencji został wynegocjowany bezpośrednio przez króla Aragonii Jakuba I Zwycięskiego i jego żonę królową Jolantę węgierską z Abu-I-Hamlekiem bratankiem króla Taifatu Walencji Zayyana ibn Mardanisza. Porozumienie zostało wypracowano dzięki dwukrotnemu spotkaniu stron konfliktu.

Pierwsze spotkanie odbyło się 22 września. Obie strony wymieniły się swoimi uwagami i zarzutami wobec drugiej strony. Wyrzucono sobie wzajemną wrogość i najazdy na ziemie przeciwnika. Jakub I Zdobywca poinformował Abu-I-Hamleka, że nie odstąpi od oblężenia miasta i zaoferował mu, aby miasto się poddało a w zamian pozwoli odejść ze swoim dobytkiem tym mieszkańcom Walencji, którzy będą chcieli je opuścić. Ta polityka króla kolidowała z nastawieniem dużej części jego żołnierzy i możnych panów aragońskich, których celem było zdobycie miasta siłą i złupienie wszystkiego co się dało. Świadom tego Abu-I-Hamlek wrócił do Walencji, aby przedstawić wujowi Zayyanowi królewską ofertę kapitulacji.

25 września doszło do drugiego spotkania Jakuba I z Abu-I-Hamlekiem, który przekazał decyzję swojego wuja. Zayyan widząc, że miasto nie wytrzymuje dłużej ataków sił chrześcijańskich, zdecydował się poddać miasto i przekazać je Jakubowi. Jednak, aby do tego doszło, król Aragonii musiał spełnić dwa warunki: wszyscy mieszkańcy miasta mogli zabrać ze sobą cały swój dobytek, nikt ich nie może przeszukiwać ani nie dopuszczać się czynów nikczemnych, a Jakub miał zapewnić im wszystkim bezpieczeństwo, tak aby mogli odejść do Cullera.

Król Jakub po wysłuchaniu oferty powiedział Abu-I-Hamlekowi, że musi skonsultować tą propozycję z królową Jolantą węgierską, ponieważ tylko ona była świadoma tych negocjacji. Maur zostawił parę królewską samą. Po naradzie między Jakubem i Jolantą, król udzielił Saracenowi odpowiedzi. Para królewska przystała na warunki Zayyana, a Abu-I-Hamlek z radością przyjął osiągnięte porozumienie. Ustalono, że miasto musi skapitulować za 5 dni, a nie jak chcą muzułmanie po 10 dniach. Wynikało to z tego, że rycerstwo aragońskie parło do szturmu.

Król Jakub musiał teraz poinformować dowódców swojej armii o zawartym porozumieniu. Możni panowie i rycerstwo nie przyjęło z radością decyzji króla, tylko arcybiskup Narbonne i pozostali obecni biskupi poparli i pochwalili króla za zawarty układ. Następnego dnia, 26 września, na wieży w Walencji zawisł sztandar króla Aragonii.

28 września 1238 r. w Ruzafie Jakub I i Zayyan ibn Mardanisz podpisali akt kapitulacji i przejęcia miasta przez Aragonię. Król obiecał również Zayyanowi 7-letni rozejm, który był rozszerzony również na wasali Jakuba.

Następnie 9 października 1238 r. Jakub I Zdobywca triumfalnie wjechał do Walencji.

 


 Triumfalny wjazd króla Aragonii Jakuba I Zdobywcy do Walencji

 

   Poniżej oryginalny tekst kapitulacji.

"Nos, Jacobus, Dei gratia rex Aragonum et regni Maioricarum, et comes Barchinone et Urgelli, et dominus Montispesulani, promittimus vobis Çayen, regi neto regis Lupi, et filio de Modef, quod vos et omnes mauri, tam viri quam mulieres, qui exire voluerint de Valencia, vadant et exeant salvi et securi cum suis armis et cum tota sua ropa mobili, quam ducere voluerint et portare secum in nostra fide et in nostro guidatico; et ab hac die præsenti quod sint extra civitatem usque ad vigenti dies elapsos continue. Præterea volumus et concedimus, quod omnes illi mauri, qui remanere voluerint in termino Valenciæ, remaneant in nostra fide, salvi et securi et quod componant cum dominis, qui hereditates tenuerint. Item assecuramus et damus vobis firmas treguas per nos et omnes nostros vassallos, quod hinc ad septem annos damnum, malum vel guerram non faciemus per terram nec per mare, nec fieri permittamus in Deniam, nec in Culleram, nec in suis terminis. Et si faceret forte aliquis de vassallis et hominibus nostris, faciemus illud emendare integre, secundum quantitatem eiusdem maleficii.

Et pro hiis omnibus firmiter attendendis, complendis, et observandis, nos in propria persona iuramus et facimus iurare dominum Ferrandum Infantem Aragonum, patruum nostrum, et domnum Nunionem Sancii, consanguinem nostrum, et domnum Petrum Cornelii maioremdomus Aragonum, et domnum Petrum Ferrandi de Açagra, et domnum Garciam Romei, et domnum Rodericum de Liçana, et domnum Artallum de Luna, et domnum Berengarium de Entença, et G. de Entença, et domnum Atorella, et domnum Assalitum de Gudal, et domnum Furtunii Aznariz, et domnum Blascum Maça, et Rogerium comitem Pallariensem, et Guillelmum de MonteCathano, et Raimundum Berengarium de Ager, et Guillelmum. de Cervilione, et Berengarium de Eril, et Raimundum Guillelmum de Odena, et Petrum de Queralt, et Guillelmum de Sancto Vincencio. Item nos Petrus Dei gratia Narbononensis et Petrus Terrachonenesis archiepiscopi, et nos Berengarius Barchinonensis Bernardus Cesaugustanus, Vitalis Oscensis Garcia  Tirassonensis Eximinus Sogobricensis Poncius Dertusensis, et Bernardus Vicensis episcopi promittimus quod hæc omnia supradicta faciemus atendi et attendemus, quantum in nobis fuerit et poterimus bona fide. Et ego Çayen rex prædictus promitto vobis Iacobo, Dei gracia regi Aragonum, quod tradam et reddam vobis omnia castra et villas, quæ sunt et teneo citra Xuchar infra prædictos scilicet viginti dies, abstractis et retentis mihi illis duobus castris, Denia scilicet et Cullera.

Datum in Ruçaffa, in obsidione Valencie, IV kalendas octobris, era millessima ducentessima septuagessima sexta.

Sig+num Guilelmi Scribe qui, mandato domini regis pro domino Berengario, Barchinonensi episcopo, cancellario suo, hanc cartam scripsit loco, die et era præfixis cum litteris suprapositis in quinta linea."

 


  Triumfalny wjazd króla Aragonii Jakuba I Zdobywcy do Walencji

Śmierć Karola II Łysego cesarza rzymskiego, króla zachodniofrankijskiego i Italii

 

6 październik 877 r. w Avrieux niedaleko Modane zmarł Karol II Łysy cesarz rzymski, król zachodniofrankijski i Italii.

 


Karol II Łysy cesarz rzymski, król zachodniofrankijski i Italii

 

Cesarz Karol II Łysy udał się do Włoch, aby wesprzeć papieża Jana VIII w jego walce z najazdami Saracenów, ale został zmuszony do powrotu do Francji, aby odeprzeć najazd swojego bratanka Karlomana, syna Ludwika II Niemieckiego. W drodze do Italii między 14 a 16 czerwca 877 r. cesarz zatwierdził Kapitularz z Quierzy, który prawnie ustalał i usankcjonował dziedziczność urzędu hrabiego - zasadę która był faktem od dziesięcioleci i była jedną z podstaw prawnych przyszłego feudalizmu. W kapitularzu tym czytamy:


"Gdyby w tym królestwie zmarł hrabia, którego syn przebywa na naszym dworze, syn nasz wraz z innymi naszymi wasalami wyznaczy spośród najbardziej zaufanych i bliskich tego hrabiego osoby mającej wraz z ministeriałami owego hrabstwo i z biskupem, w którego diecezji znajduje się to hrabstwo, troszczyć się o nie, dopóki nam nie doniosą, abyśmy bawiącego przy nas syna zmarłego obdarzyli jego godnością. Gdyby zaś syn zmarłego był jeszcze dzieckiem, wówczas syn ten wraz z ministeriałami hrabstwa i biskupem, w którym diecezji się znajduje, mają zarządzać hrabstwem, dopóki nie dotrze do nas wiadomość o śmierci wspomnianego hrabiego i synowi nie przekażemy piastowanej przez niego godności". 


Ważnym dokumentem dla kształtowania się społeczeństwa feudalnego był również kapitularz z Meerssen z 847 r., który został wydany przez Karola II Łysego. Czytamy w nim:


"Wolą naszą jest, aby w naszym królestwie każdy wolny człowiek miał seniora w naszej osobie lub w naszych wasalach. 

Nakazujemy również, aby żaden człowiek bez słusznej przyczyny nie porzucał swego seniora oraz aby żaden inny nie przyjmował go poza wypadkami objętymi zwyczajem istniejącym za czasów naszych przodków". 

 


 Karol II Łysy cesarz rzymski, król zachodniofrankijski i Italii

 

W drodze powrotnej do Francji cesarz zachorował na zapalenie opłucnej, schronił się w Aussois i zmarł w następstwie tej choroby 6 października 877 r. we wsi Brios, obecnie zwanej Avrieux, u podnóża Mont-Cenis. Bardzo szybko rozpowszechniła się plotka, która mówiła, że Zédécias (Zédéchias), jeden z cesarskich lekarzy pochodzenia żydowskiego otruł władcę, przy współudziale cesarzowej Richildy. Prawdopodobnie cesarz zmarł na jakąś ostrą odmianę dyzenterii, ponieważ jego ciało śmierdziało tak bardzo, że trzeba było go pochować na długo wcześniej, niż jego orszak dotarł do Saint-Denis. 

 


 Zasięg terytorialny państwa Karola II Łysego w 876 r. (kolor pomarańczowy)

Wojna domowa w Norwegii w latach 1130-1240

 Tradycyjnie Harald I Pięknowłosy (Hårfagre) jest uważany za króla, który zjednoczył Norwegię uwieńczoną zwycięską bitwą w Hafrsfjördzie (da...