Królestwo Aragonii było mocno zaangażowane politycznie na południu królestwa Francji. Królowie Aragonii byli spadkobiercami i kontynuatorami polityki hrabiów Barcelony, których wpływy od połowy XI wieku rozciągały się na północ od Pirenejów. Stało to w sprzeczności z politycznymi ambicjami hrabiów Tuluzy. Królowie Aragonii byli równocześnie hrabiami Carcassonne i Razès, nawet jeśli ich wasale, wicehrabiowie Carcassonne i Razès z dynastii Trencavelesa, na przemian składali hołd hrabiom Tuluzy i królom Aragonii, aby zachować swoją względną niezależność. Kilku innych możnowładców uznawało zwierzchnictwo króla Aragonii - hrabia Comminges, hrabia Bigorre i wicehrabia Béarn. 25 kwietnia 1196 r. zmarł król aragoński Alfons II Trubadur. Nowym władcą Aragonii i panem w pozostałych dziedzicznych hrabstwach został jego najstarszy syn Piotr II Katolicki. Pozostałe terytoria na północ od Pirenejów, czyli hrabstwo Prowansji, Gévaudan i Millau zostały przekazane młodszemu synowi Alfonsa II Trubadura, Alfonsowi II.
Nowy król Aragonii Piotr II Katolicki był blisko związany z kulturą prowansalską (oksytańską). W czasie jego panowania wpływy prowansalskie przeniknęły na dwór aragoński. Sam Piotr II Katolicki stworzył wizerunek idealnego rycerza - wysokiego i postawnego wojownika. Przyjął na dworze trubadurów Raimona de Miravala, Guirauta de Calanso i Guy d'Uzèsa.
Piotr II Katolicki przyjmuje hołd lenny od hrabiego Tuluzy Rajmunda VI
W 1196 r. w Aix-en-Provence Alfons II przyszły hrabia Prowansji poślubił Garsendę (II) z Sabran, wnuczkę i dziedziczkę Wilhelma IV hrabiego Forcalquier. Jednak Wilhelm IV wykorzystując śmierci króla aragońskiego Alfonsa II Trubadura i młody wiek jego następcy, Piotra II Katolickiego, wypowiedział zawarte układy o dziedziczeniu i stosunku lennym wobec Aragonii. Hrabia wygłosił przemówienie na schodach Konkatedry Notre-Dame w Forcalquier, ogłaszając swoją niezależność na podstawie cesarskiego wyroku z 1174 r. Sprzymierzywszy się z panem Baux Hugonem III, hrabią Tuluzy Rajmundem VI, księciem Oranii Wilhelmen II i wicehrabią Marsylii Roncelinem rozpoczął działania wojenne i spustoszył ziemie wokół Aix-en-Provance w 1199 r. Koalicji antyaragońskiej nie udało się jednak zdobyć miasta. W 1202 r. Wilhelm IV hrabia Forcalquier zawarł przymierzę z Delfinami Vienne, które zostało przypieczętowane ślubem jego drugiej wnuczki, Beatricze z Sabran, z Andrzejem Delfinem (Guigues VI). W posagu wniosła ona delfinom Vienne, hrabstwa Gap i d’Embrun, czyli całą północną część hrabstwa Forcalquier, aż do mostu Sisteron. Zamki Redortiers i L'Argentière pozostały jako zastaw. Po stronie niesfornego hrabiego opowiedział się również stryj Piotra II Katolickiego i Alfonsa II prowansalskiego, Sancho I hrabia Cerdanyi i Roussillon. Jeszcze w tym samym roku strategicznie położone miasto Sisteron zostało przejęte przez Alfonsa II prowansalskiego, dzięki czemu udało mu się zdobyć przewagę nad Wilhelmem IV.
Hrabstwo Prowansji i hrabstwo Forcalquier
Sarkofag hrabiny Garsendy (II) z Sabran w klasztorze w Celle
W 1203 r., dzięki pośrednictwu Piotra II Katolickiego, udało się zawrzeć rozejm między walczącymi stronami. To właśnie dzięki konfliktowi między Alfonsem II prowansalskim a hrabią Forcalquier, Wilhelmem IV, nowy król Aragonii po raz pierwszy zainteresował się sprawami Prowansji.
Następnie wdrożył w życie plan intensywnej polityki dynastycznej, poprzez małżeństwa. W styczniu 1204 r. jego siostra Eleonora poślubiła Rajmunda VI z Saint-Gilles, hrabiego Tuluzy, a dwaj jego bracia, Alfons II hrabia Prowansji i Ferdynand opat Klasztoru Jezusa z Nazaretu na Montearagonie, zawarli z nim traktat o przyjaźni. 15 czerwca 1204 r. Piotr II Katolicki poślubił Marię z Montpellier, dziedziczkę wszystkich posiadłości swojego ojca, Wilhelma VIII pana Montpellier. Piotr II Katolicki wzmocnił swoją pozycję względem wicehrabiego Béziers i Carcassonne Rajmunda-Rogera Trencavela, który złożył mu hołd. W tym samym roku zmusił swojego brata i hrabiego de Forcalquier do zawarcia pokoju.
W lutym 1209 r. w Palermo zmarł Alfons II prowansalski, towarzysząc swojej starszej siostrze Konstancji, która właśnie została wdową po królu Węgier Emeryku i zamierzała poślubić króla Sycylii, a wkrótce potem cesarza Fryderyka II z rodu Staufów. Hrabia pozostawił po sobie jedynego syna Rajmunda Berengara IV, który liczył sobie wówczas około 12 lat. Jego stryj, król Aragonii Piotr II Katolicki, przejął opiekę nad młodym hrabią. Edukacją bratanka zajął się Wilhelm de Montredon, prowincjonalny mistrz Zakonu Templariuszy i Rajmund z Penyafortu, słynny XIII wieczny teolog kataloński. Sancho hrabia Roussillon i Cerdanyi, za zgodą bratanka króla Piotra II Katolickiego, przejął kontrolę nad Prowansją. Sancho miał zarządzać Prowansją wraz z synem Nuno Sanchezem do 1216 r., czyli do czasu aż Rajmund Berengar IV nie osiągnie wieku dojrzałego.
W 1208 r. kruchą równowagę sił zachwiała ogłoszona krucjata przeciwko albigensom (katarom). W XII wieku południowa Francja, była pod wpływem kataryzmu, który był masowym ruchem heretyckim w łonie Kościoła Katolickiego. Ruch albigensów wciąż się rozprzestrzeniał na sąsiednie ziemie. Kataryzm wraz z innymi ruchami religijnymi tego okresu, takimi jak waldensi, pojawiał się w nowo zakładanych miejscowościach. Pomimo, że idee katarów nie powstały w Langwedocji, która była jednym z najbardziej zaludnionych obszarów Europy tego czasu, to jednak tam katarska nauka trafiła na podatny grunt.
W tym samym czasie papież Innocenty III wysłał legata papieskiego Piotra de Castelnau do możnych i wyższego duchowieństwa Langwedocji, aby zachęcić ich do podjęcia działań przeciwko katarom, ale napotkał na opór. Piotr de Castelnau bardzo szybko zrozumiał, że hrabia Tuluzy Rajmund VI nie podejmie działań i po kilku spotkaniach z nim ekskomunikował go na początku stycznia 1208 r. Wkrótce potem, 14 stycznia 1208 r., Piotr de Castelnau został zamordowany, prawdopodobnie przez ludzi hrabiego Tuluzy ale to nie zostało jak do tej pory potwierdzone. Na reakcję papieża nie należało zbyt długo czekać. Innocenty III wydał bullę wzywająca do krucjaty przeciwko Langwedocji. Posiadłości heretyków obiecano tym, którzy wezmą udział w walce i zaoferowano takie same odpusty jak przy udziale w krucjacie do Ziemi Świętej. W wyprawie wzięło udział wielu rycerzy z północnej Francji.
Krzyżowcy zebrali się w Lyonie. Wśród przywódców wyprawy widzimy księcia Burgundii Odona III, Hervé’a IV z Donzy, hrabiego Nevers i Gauchera III z Châtillon, hrabiego Saint-Pol czy też Szymona IV z Montfort, a z ramienia Kościoła Katolickiego krucjacie przewodził legat papieski Arnaud Amaury, opat z Cîteaux. W czerwcu po stronie krzyżowców stanął również hrabia Tuluzy Rajmund VI, który dotychczas tolerował katarów na swych ziemiach. Z tego też powodu papież warunkowo zawiesił ciążącą na nim ekskomunikę, dzięki czemu hrabstwo Tuluzy nie było już celem krzyżowców, a stała się nim domena Rajmunda Rogera Trencavela, wicehrabiego Béziers i Carcassonne, który również chronił katarów. Krzyżowcy pomaszerowali na Béziers, które zajęli i dokonali rzezi na miejscowej ludności. Następnie pomaszerowali na Carcassonne, które od 1 sierpnia zaczęli oblegać.
Królestwo Aragonii i jej wasale na początku panowania Piotra II Katolickiego
Wkrótce potem pod Carcassonne pojawił się król Aragonii, Piotr II Katolicki. W rzeczywistości, występował tutaj jako hrabia Barcelony, bo był panem Rajmunda Rogera Trencavela i z wielkim niepokojem patrzył na armię krzyżowców interweniującą w regionie, w którym planował zwiększyć swoje wpływy. Dlatego też, jego celem było jak najszybsze przywrócenie normalnego stanu, aby krzyżowcy wrócili na północ do domów.
Po przybyciu do obozu krzyżowców król Aragonii udał się do swego szwagra hrabiego Rajmunda VI. Następnie prosił legata papieskiego Arnauda Amaury'ego o pozwolenie na wejście do obleganego miasta i pertraktację z wasalem. Legat papieski zgodził się, licząc na uratowanie miasta przed zniszczeniem, jeśli Piotrowi II Katolickiemu uda się przekonać Rajmunda Rogera Trencavela o bezcelowości oporu. Król wszedł do miasta w towarzystwie trzech rycerzy. Wicehrabia przedstawił seniorowi jakie zło krzyżowcy wyrządzili jego dobrom, i poprosił seniora o pomoc. Ale Piotr II Katolicki zwrócił mu uwagę na małe walory jego żołnierzy i przypomniał mu, że papież Innocenty III poprosił go o wypędzenie katarów, a on nic nie zrobił. W rzeczywistości król Aragonii nie chciał wejść w konflikt z Kościołem, gdyż sam był bezpośrednim lennikiem papieża.
Pod koniec spotkania wicehrabia wyraził zgodę na to, aby król negocjował kapitulację miasta na możliwie jak najlepszych warunkach. Ale król napotkał opór ze strony legata papieskiego Arnauda Amaury'ego, który zażądał bezwarunkowej kapitulacji, zezwalając na zachowanie wolności jedynie Rajmundowi Rogerowi Trencavelowi i jego jedenastu rycerzom. Wicehrabia odrzucił tę ofertę, przysięgając, że wolałby raczej pozwolić sobie i swoim ludziom zginąć, niż zaakceptować taką hańbę. 6 sierpnia, nie osiągając niczego, Piotr II Katolicki wyjechał do Aragonii. 7 sierpnia krzyżowcy wznowili ataki na miasto. W mieście zabrakło wody, co spowodowało jego kapitulację 15 sierpnia. Hrabia został uwięziony, gdzie zmarł, a jego miejsce jako wicehrabia zajął Szymon IV z Montfort. Szymon IV z Montfort wiedział, że aby być wicehrabią, musi zniszczyć zamki wasali, które znajdują się we wrogim wnętrzu regionu (Corbières i Minervois). Jeśli zaś chodzi o Piotra II Katolickiego krzyżowcy postanowili go nie atakować jako, że był on potężnym królem, a kataryzm był słabo ugruntowany w jego dobrach. Dodatkowo król aragoński prowadził walkę z waldensami.
Krucjata przeciwko albigensom przerodziła się w podbój Langwedocji przez feudałów z północnej Francji. Lokalni władcy nie zamierzali stać bezczynnie. Celem krzyżowców stała się Tuluza. Walki charakteryzowały się wyjątkowym okrucieństwem i bezwzględnością po obu stronach. Na porządku dziennym było wyłupywanie oczu i odcinanie uszów i nosów, wleczenie przez konie, palenie żywcem na stosie heretyków. Nie oszczędzano przy tym wysoko urodzonych, i tak Rajmund Roger Trencavel zmarł w lochu, 3 maja 1211 r. krzyżowcy zdobyli miasto Lavaur a jego baronowa Guirauda została przekazana żołnierzom, którzy zrobili z nią, co chcieli. W końcu związali jej ręce, wrzucili do studni i rzucali w nią kamieniami, aż ją zabili. Jej brat baron Aimery z Montréalu, który był obecny w mieście, został powieszony wraz z grupą swoich rycerzy. Rajmund VI hrabia Tuluzy w 1214 r. rozkazał powiesić swojego młodszego brata Baldwina za zdradę, ponieważ przeszedł na stronę krzyżowców.
Podział polityczny w Langwedocji za panowania Piotra II Katolickiego
Podział polityczny w Gaskonii za panowania Piotra II Katolickiego
W styczniu 1211 r. Piotr II Katolicki uczestniczył w Narbonne w rozmowach między Szymonem IV z Montfort, hrabią Tuluzy Rajmundem VI i legatem papieskim i biskupem Narbonne Arnaudem Amaurym i Rajmundem III, biskupem Uzès. Celem spotkania było znalezienie porozumienia między hrabią Tuluzy a krzyżowcami. Szymon IV z Montfort zaproponował, że wyda swoją córkę za spadkobiercę króla Aragonii, Jakuba. Przysiągł lojalność Piotrowi II Katolickiemu z tytułu posiadania hrabstwa Carcassonne, a Jakuba, który miał wówczas 2 lata, wysłano do Carcassonne, jako zakładnika i gwaranta pokoju.
Półwysep Iberyjski około roku 1124
Piotr II Katolicki powrócił do Aragonii, gdzie 16 lipca 1212 r. wziął czynny udział w zwycięskiej dla wojsk chrześcijańskich bitwie pod Las Navas de Tolosa. Już z początkiem 1213 r. uwaga Piotra II Katolickiego ponownie skupiła się na północ od Pirenejów. Po nieudanych negocjacjach pokojowych między możnymi panami Langwedocji a Szymonem IV z Montfort, 21 stycznia 1213 r. Piotr II Katolicki wziął pod swoją opiekę hrabiego Tuluzy Rajmunda VI, hrabiego Foix Rajmunda Rogera, hrabiego Comminges Bernard IV oraz wicehrabiego Béarn Gastona VI. Najpotężniejszy z pośród nich Rajmund VI 27 stycznia 1213 r. złożył hołd królowi Aragonii. W ten sposób Piotr II Katolicki zrealizował swój plan stworzenia wielkiego państwa transpirenejskiego, zapewniając sobie dominującą pozycję od rzeki Ebro po Prowansję, czyli po dwóch stronach Pirenejów.
10 września 1213 r. połączone siły Piotra II Katolickiego, Rajmunda VI, Bernarda IV i Rajmunda Rogera ruszyły pod Muret, gdzie schronił się Szymon IV z Montfort ze swoją armią. 12 września krzyżowcy pod wodzą Szymona IV z Montfort, będąc bardziej zdyscyplinowanymi, zmiażdżyły połączone siły aragońsko-tuluzjańskie. Piotr II Katolicki został zabity w trakcie bitwy przez rycerzy Florenta de Ville i Alana de Renty (według innych źródeł przez Alana de Roucy). W tym miejscu warto zaznaczyć, że bitwa mogła zakończyć się w inny sposób, ponieważ król Aragonii z powodu nadmiernej pewności siebie nie dał wszystkim swoim wasalom wystarczająco dużo czasu na dołączenie do swojej armii. Na pole bitwy nie zdążył np. wicehrabia Béarn Gaston VI i brat stryjeczny poległego króla Nuño Sánchez, syn hrabiego Roussillon i Cerdanyi.
Prawdopodobne rozmieszczenie armii i przebieg bitwy pod Muret
Hrabia Tuluzy Rajmund VI, toczył walki z biskupem Tuluzy Fulkiem z Marsylii. Nie mogąc przeciwstawić się podbojowi Tuluzy przez Szymona IV z Montfort w czerwcu 1215 r. udał się na wygnanie na dwór aragoński w Barcelonie.
Zwłoki króla Piotra II Katolickiego, ekskomunikowanego za życia przez papieża, zostały przywiezione przez szpitalników z zakonu św. Jana z Jerozolimy do Tuluzy, gdzie pozostały do 1217 r. Papież Honoriusz III zgodził się na pochówek szczątków króla aragońskiego i został ostatecznie pochowany w klasztorze Najświętszej Marii Panny z Sigeny, niedaleko Huesca.
Grobowiec króla Piotra II Katolickiego w klasztorze de Sigena
Klasztor de Sigena, gdzie spoczywa Piotr II Katolicki
Śmierć króla Piotra II Katolickiego pogrążyła królestwo Aragonii w chaosie. Sytuacja była katastrofalna. Syn i jedyny spadkobierca Piotra, Jakub, miał zaledwie 5 lat i był przetrzymywany w niewoli przez Szymona IV z Montfort. Aragońscy możnowładcy, na czele ze stryjem zabitego króla, hrabią Roussillon i Cerdanyi Sanchem, wysłali prośbę do papieża Innocentego III o zwrócenie im króla-dziecię. Tak też się stało. Sancho, stryj Piotra II Katolickiego, przejął regencję w Aragonii i pozostawił Prowansję swojemu synowi Nuno Sanchezowi. W Prowansji wybuchły spory między zwolennikami hrabiny Garsendy z Forcalquier, matki małoletniego hrabiego Rajmund Berengar IV a zwolennikami Nuno Sancheza, który jak się wydaje chciał usunąć młodego hrabiego. Szlachta prowansalska skorzystała z okazji, by się wyzwolić. Stanęła po stronie Garsendy z Forcalquier, usunęła Nuno Sancheza, umieściła Rajmunda Berengara IV pod opieką matki i utworzyła radę regencyjną. Tym sposobem z pod aragońskich wpływów uwolniła się Prowansja.
Szymon IV z Montfort odniósł ogromny sukces. Stał się księciem Narbonne, hrabią Tuluzy i wicehrabią Beziers i Carcassonne. Jednak papież Innocenty nie pozwolił mu wykorzystać swojej przewagi i nakłonił go do zawarcia rozejmu. Bitwa pod Muret była punktem zwrotnym w dziejach Langwedocji i stała się początkiem francuskiej dominacji nad tym regionem. Równocześnie była końcem ekspansji królestwa Aragonii na ziemiach na północ od Pirenejów. Zhołdowanie przez Piotra II Katolickiego hrabstw Tuluzy, Foix i Comminges, mogło być początkiem powstania potężnego królestwa aragońsko-katalońsko-oksytańskiego (prowansalskiego), które zmieniłoby bieg historii Hiszpanii jak i Francji. Po klęsce pod Muret następni królowie aragońscy skupili się głównie na rekonkwiście Półwyspu Iberyjskiego i podbojach na południowym i południowo-wschodnim basenie Morza Śródziemnego (Baleary, Sardynia, Sycylia i południowa Italia).
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz