Koronacja Władysława I Łokietka

 Jedną z najdonioślejszych i najwspanialszych rocznic w dziejach Narodu Polskiego jest koronacja Władysława I Łokietka. Uroczystości odbyły się 20 stycznia 1320 r. w katedrze wawelskiej, gdzie arcybiskup gnieźnieński Janisław dokonał aktu koronacji Władysława Łokietka i jego żony Jadwigi kaliskiej.

Władysław I Łokietek, książę krakowski i król Polski

 

Książę Władysław IV Łokietek po opanowaniu Poznania w 1314 r. ostatniego grodu wielkopolskiego będącego w ręku książąt głogowskich, dzierżył w swym ręku dwie najważniejsze dzielnice Polski - Wielkopolskę i Małopolskę. 

Książę tytułował się "księciem Królestwa Polskiego" bądź "dziedzicem Królestwa Polskiego" i rozpoczął starania o uzyskanie zgody na koronację królewską. Wysiłki te wsparł Kościół, rycerstwo i możni. 

W dniach 20–23 czerwca 1318 r. doszło do wiecu w Sulejowie, gdzie zgromadzili się dostojnicy Małopolski i ziemi łęczyckiej i sieradzkiej oraz Kujaw. Poparli oni starania Łokietka o uzyskanie korony. Uchwalono tzw. suplikę sulejowską o jego koronacji na króla Polski. Dokumenty wymieniają kasztelanów krakowskiego i łęczyckiego, wojewodów krakowskiego sandomierskiego, sieradzkiego i łęczyckiego, sędziów krakowskiego i sandomierskiego, podkomorzego i miecznika ziemi łęczyckiej a wreszcie czterech kanclerzy księcia: łęczyckiego, krakowskiego, sieradzkiego i kujawskiego, tudzież podkanclerzego krakowskiego.  

Następnie 29 czerwca 1318 r. w Pyzdrach odbył się kolejny wiec wielkopolski, który poparł dążenia królewskie księcia Władysława. Wydany dokument poparli opat Lubiński, Stefan Pękawka starosta wielkopolski, Dobrogost wojewoda poznański, Marcin wojewoda kaliski, Albert kasztelan Kaliski, kasztelan poznański Filip i inni dostojnicy. 

Postanowiono wysłać poselstwo do papieża do Awinionu. Na jego czele stanął biskup włocławski Gerward. Jest bardzo wielce prawdopodobne, że towarzyszyli mu Nanker kanonik krakowski, Mateusz Pałuka kanonik włocławski, Dobiesław i Boguchwał z Kowala, Bodzanta z Wrześni. Misja dyplomatyczna Gerwarda zakończyła się sukcesem. Na pozytywną decyzję wpływ z pewnością miała sprawa zamiany sposobu naliczania świętopietrza na korzystniejszy dla papiestwa -dawniej płacono trzy denary od rodziny teraz miano opłacać jeden denar od głowy. 

20 sierpnia 1319 r. papież Jan XXII wydał zgodę na koronację, nie wprost z uwagi na sprzeciw Luksemburgów. Papież zalecił, by czynić tak, aby swoje prawa zachować i cudzych nie naruszyć: 

 

"Non intendentes per hoc iuri vestro et aliorum supplicantium predictorum preiudicium aliquod generari, quin illo sic uti, si et quando vobis expedire videbitur, valeatis, quod tamen cuiusvis alterius non ledatur". 

 

 

Papież uznał, że roszczenia Jana Luksemburskiego odnoszą się do wielkopolskiego terytorium, które obejmowało "wielkopolskie królestwo" Przemysła II. Ponadto jego roszczenia były powszechnie akceptowane w Europie Zachodniej.  

20 stycznia 1320 w katedrze wawelskiej arcybiskup gnieźnieński Janisław koronował Władysława Łokietka na króla Polski. Miejsce koronacji, Kraków zamiast Gniezna, wybrane zostało najprawdopodobniej w wyniku nacisków ze strony Stolicy Apostolskiej, pragnącej uniknięcia konfliktu z królem Czech, który również rościł sobie prawa do Korony polskiej. Dokonanie aktu koronacji w Krakowie spowodowało jednak kwestionowanie przez Jana Luksemburskiego jej legalności. Warto też podkreślić, że Jan Luksemburski nie uznał mocy prawnej tego aktu, uznając, że doszło do podniesienia księstwa krakowskiego do rangi królestwa. W związku z dzierżeniem tytułu króla Polski przez Jana Luksemburskiego, na arenie międzynarodowej Władysław Łokietek był uważany za króla Krakowa, nie zaś całego kraju. 

Mimo tego wszystkiego akt koronacji Władysława I Łokietka uważa się za symboliczne zakończenie rozbicia dzielnicowego w Polsce.