Przysięga strasburska 14 lutego 842 roku

 Po śmierci Ludwika Pobożnego 20 czerwca 840 r. w Ingelheim nad Renem, a krótko wcześniej w 838 r. zmarł Pepin I król Akwitanii, wybuchła wojna domowa między braćmi o władzę. Lotar I, najstarszy z trzech braci, dzierżył tytuł cesarza Zachodu, odziedziczony po ojcu Ludwiku I Pobożnym i przywrócony przez dziadka Karola I Wielkiego. Młodsi bracia, Karol II Łysy i Ludwik II Niemiecki, odmówili uznania go za swojego pana. Lotar I natychmiast po śmierci ojca przybył z Italii i zaatakował ziemie swoich braci, i w tych działaniach wsparł go dodatkowo Pepin II Młodszy król Akwitanii (syn Pepina I) wzniecając bunt przeciwko Karolowi II Łysemu. Następnie juniorzy połączyli swoje siły i pobili cesarza w bitwie pod Fontenoy-en-Puisaye 25 czerwca 841 r., tym samym zmuszając go do wycofania się do Akwizgranu. Aby wzmocnić swój sojusz, Ludwik II Niemiecki i Karol II Łysy spotkali się 14 lutego 842 r. na terenie obecnie istniejącego Plaine des Bouchers w dzielnicy Meinau w Strasburgu i złożyli przysięgę przeciwko bratu cesarzowi Lotarowi I. Dopiero w sierpniu 843 r. traktat z Verdun zakończył wrogość panującą między braćmi i nakreślił nową mapę Europy na kolejne stulecia. 

Karol II Łysy, król zachodniofrankijski

 

Tekst przysięgi strasburskiej (Sacramenta Argentariae) nie zachował się w oryginalnej wersji, ale zostały przepisany w dziele Nitharda, „Historie synów Ludwika Pobożnego” (De dissentionibus filiorum Ludovici pii libri quatuor), której był naocznym świadkiem. Nawet jeśli ma ona mniejsze znaczenie niż traktat z Verdun, który został zawarty wkrótce po niej, przysięga strasburska jest szalenie ważna z punktu widzenia historii językoznawstwa, ponieważ jest ona jednym z pierwszych pisemnych dowodów na istnienie język romańskiego tzw. romana lingua w Państwie Zachodniofrankijskim (w tym wypadku przodka języka d’oïl) i języka staro-wysoko-niemieckiego, tzw. teudisca lingua w Państwie Wschodniofrankijskim. 

Ludwik II Niemiecki, król wschodniofrankijski

  

Stanowią one najstarszy zachowany tekst w języku francuski i niemieckim. Oczywiście nie jest to literatura, ale znakomity pierwszorzędny dokument polityczny, który pozwala nam zrozumieć zapisany w ten sposób język wernakularny, czyli mowę potoczną ówczesnych mieszkańców Imperium Karolingów.  

Lotar I, król środkowodniofrankijski i cesarz rzymski

 

1. Przysięga Ludwika Niemieckiego i wojsk Karola Łysego w języku romańskim.

 

Spisany tutaj język romański jest wciąż ledwo oddzielony od ludowej łaciny (sermo vulgaris). Jest to jeden z pierwszych fragmentów napisanych w języku romańskim, który udało się poświadczyć. 

Tekst słów przysięgi wymówionej przez Ludwika Niemieckiego to: 

 

„Pro Deo amur et pro christian poblo et nostro commun salvament, d'ist di en avant, in quant Deus savir et podir me dunat, si salvarai eo cist meon fradre Karlo et in aiudha et in cadhuna cosa, si cum om per dreit son fradra salvar dift, in o quid il mi altresi fazet, et ab Ludher nul plaid nunquam prindrai, qui meon vol cist meon fradre Karle in damno sit.” 

 

Co można przetłumaczyć: 

 

„Na miłość Boga i chrześcijaństwa i Naszego wspólnego zbawienia, od tego dnia począwszy, jak Bóg da mi mądrość i siłę, będę chronić mojego brata Karola, z pomocą lub czymkolwiek innym, aby uczynił to samo dla mnie i nigdy świadomie nie zawrę z Lotarem żadnego przymierza, które skrzywdziłoby mojego brata Karola.” 

 

Wojsko Karola II Łysego przysięga: 

 

„Si Lodhuvigs sagrament, que son fradre Karlo iurat, conservat, et Karlus meos sendra de suo part non lostanit, si io returnar non l'int pois : ne io ne neuls, cui eo returnar int pois, in nulla aiudha contra Lodhuvig nun li iv er.” 

 

Co można przetłumaczyć: 

 

„Jeśli Ludwik dotrzyma przysięgi, którą złożył swemu bratu Karolowi, a Karol, mój pan, z drugiej strony ją złamie, i jeśli nie będę mógł go od tego odwieść - ani ja, ani ktokolwiek, kogo nie mogę od niego odwieść - wtedy ja nie pomogę mu w żaden sposób przeciwko Ludwikowi.” 

 

2. Przysięga Karola Łysego i wojsk Ludwika Niemieckiego w języku germańskim. 

Ten spisany język germański jest zaawansowaną formą dialektu reńsko-frankońskiego używanego w Nadrenii, w której Karol Łysy przysięgał: 

 

„In Godes minna ind in thes christianes folches ind unser bedhero gealtnissi, fon thesemo dage frammordes, so fram so mir Got geuuizci indi mahd furgibit, so haldih tesan minan bruodher, soso man mit rehtu sinan bruodher scal, in thiu, thaz er mig sosoma duo; indi mit Ludheren in nohheiniu thing ne gegango, zhe minan uuillon imo ce scadhen uuerhen.” 

 

Co można odczytać: 

 

“Dla miłości Boga i chrześcijaństwa oraz dla zbawienia Nas obojga, od tego dnia, gdy Bóg da mi mądrość i moc, będę chronić mojego brata, tak jak należy chronić brata, aby mógł czynić to samo dla mnie i nigdy nie pójdę z Lotarem w nic, co z mojej woli zaszkodzi mu [Ludwikowi]”. 

 

Wojsko Ludwika Niemieckiego przysięga: 

 

„Oba Karl then eid, then er sinemo bruodher Ludhuuuige gesuor, geleistit, indi Ludhuuuig min herro, then er imo gesuor, forbrihchit, ob ih inan es iruuenden ne mag, noh ih noh thero nohhein, then ih es iruuenden mag, uuidhar Karle imo ce follusti ne uuirdit.” 

 

Co można przetłumaczyć: 

 

„Jeśli Karol dotrzyma przysięgi, którą złożył swemu bratu Ludwikowi, a Ludwik, mój pan, z drugiej strony złamie przysięgę, którą mu złożył, i jeśli nie będę mógł go od tego odwieść - ani ja, ani kogokolwiek, kogo nie mogę odwieść od tego - wtedy nie pójdziemy za nim przeciwko Karolowi.” 

Sierpień 843 r. traktat z Verdun - podział Imperium Karolingów