Po śmierci Bolesława IV Kędzierzawego 5 stycznia 1173 r. na tron senioralny wstąpił Mieszko III Stary książę wielkopolski.
W tym czasie Polska podzielona była na sześć księstw dzielnicowych. Najważniejsze z nich, przeznaczone dla księcia-princepsa (seniora rodu Piastów), to ziemia krakowska wraz z ziemią łęczycko-sieradzką, którą właśnie objął nowy książę zwierzchni Mieszko III Stary. Drugą dzielnicą była Wielkopolska, którą już wcześniej rządził obecny senior rodu. Trzecie to księstwo wrocławskie Bolesława I Wysokiego, czwarte księstwo raciborskie Mieszka Plątonogiego. Kolejnym księciem dzielnicowym był małoletni syn Bolesława IV Kędzierzawego, Leszek książę mazowiecki i kujawski, a opiekę nad nim sprawował jego stryj Kazimierz II Sprawiedliwy. Ostatnim księstwem było księstwo sandomierskie wraz z księstwem wiślickim, którym władał Kazimierz II Sprawiedliwy.
Pierwsze lata swoich rządów senioralnych Mieszka III Starego upłynęły nad przywracaniem dawnego autorytetu monarchy prawego, sprawiedliwego, lecz i surowego. Dosadnie podkreślał swoją władzę zwierzchnią nad innymi Piastami i możnowładztwem. Próbował maksymalnie scentralizować władzę książęcą seniora, tak że młodsi Piastowie mieli stać się zarządcami powierzonych im księstw, działając w imieniu princepsa. Wszelkie nadania i donacje na rzecz Kościoła w dzielnicach książąt wymagały jego zgody.
Mieszko III Stary wg Jana Matejki
Władzę Mieszka III Starego uznali wszyscy książęta piastowscy, zaś nowy princeps od tego momentu tytułuje się księciem całej Polski "dux tocius Poloniae" lub książę największy, najważniejszy "dux maximus". W dzielnicy senioralnej oparł swoje rządy na systemie administracji lokalnej - kasztelaniach, które obsadził swoimi zaufanymi ludźmi. Umożliwiło to władcy sprawowanie kontroli polityczno-administracyjnej, poboru danin, egzekwowania obowiązków wobec księcia czy też sprawowania władzy sądowniczej.
Skarbiec książęcy świecił pustkami i władca przeprowadził reformę monetarną. Mieszko III Stary wycofał z obiegu starą monetę i zastąpił ją nową, o mniejszej zawartości cennego kruszcu. Były to bardzo cienkie monety i bite jednostronnie. Skarbiec książęcy udało się zapełnić, ale jednocześnie zubożyło to społeczeństwo, głównie możnych.
W polityce zagranicznej udało się księciu-seniorowi zbliżyć ponownie do Polski Pomorze Zachodnie. Zgodnie z przekazem "Saxo Gramatyka" książęta pomorscy Bogusław I i Racibor szukali wsparcia przed najazdami Duńczyków i Sasów. Sojusz zawarto w 1173 roku, a następnie został przypieczętowany ślubem córek księcia-seniora z książętami pomorskimi. W 1174 r Salomea poślubiła Racibora, a w 1177 r. Anastazja poślubiła Bogusława. 26 kwietnia 1177 r. w Gnieźnie odbył się zjazd książąt i możnych Polski, gdzie obecny był również Bogusław I i kasztelan kołobrzeski, gdzie prawdopodobnie też radzono nad sprawami Pomorza.
Książę Mieszko III Stary głównie przebywał w Wielkopolsce, zaniedbując trochę sprawy Krakowa i Małopolski, gdzie rządy w jego imieniu sprawował Henryk Kietlicza, kasztelan krakowski.
Centralistyczna polityka władcy, arbitralne rządy Henryka Kietlicza oraz częste nieobecności seniora w Krakowie i uciążliwa polityka monetarno-podatkowa spowodował, że narastało niezadowolenie wśród możnych i duchowieństwa.
Zawiązał się spisek możnych krakowskich na czele z biskupem Gedką, którzy odsunęli od władzy Mieszka III Starego i na tron przywołali jego młodszego brata Kazimierza II Sprawiedliwego. Wielce prawdopodobne jest, że książę sandomierski także brał udział w spisku.
Cały przewrót powiódł się, gdyż przeciwko Mieszkowi III Staremu wystąpił również w tym czasie jego najstarszy syn Odon oraz możni wielkopolscy. Książę-senior został zmuszony do ucieczki z kraju, tym bardziej że po stronie buntowników stanął również Bolesław Wysoki książę wrocławski.
W ten oto sposób zakończyły się pierwsze rządy Mieszka III Starego w Krakowie. Kazimierz II Sprawiedliwy osiadł na tronie krakowskim a Odon przejął Poznań.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz