Wyprawa cesarza Fryderyka II do Ziemi Świętej

VI krucjata z lat 1228–1229, która dla wielu historyków była jedynie opóźnionym ostatnim akordem nieudanej V krucjaty z lat 1217–1221 jest tematem dzisiejszego postu. W końcu do Ziemi Świętej przybył ze swoją armią święty cesarz rzymski, król niemiecki, włoski i sycylijski Fryderyk II Stauf, tak jak już dawno przysięgał papieżowi. Święte Miasto Jerozolima była poza zasięgiem chrześcijan od 1187 r., ale w końcu odzyskali kontrolę nad miastem, dzięki umiejętnościom dyplomatycznym cesarza Fryderyka II a nie jakiejkolwiek rzeczywistej walce zbrojnej. W dniu 18 lutego 1229 r. podpisano traktat z sułtanem Egiptu i Syrii Al-Kamilem, na mocy którego przekazano Święte Miasto pod władzę chrześcijan. W ten sposób VI Krucjata zdołała osiągnąć pokojowo, to czego cztery poprzednie krucjaty nie osiągnęły orężem.

 

  Sułtan al-Kamil wprowadza cesarza Fryderyka II Staufa do Jerozolimy 

 

Piąta krucjata została zwołana przez papieża Innocentego III w 1215 r. Zdobycie Jerozolimy dla chrześcijaństwa znów było najważniejszym celem, ale metoda tym razem zmieniła się na atakowanie czegoś, co było postrzegane jako słabsze podbrzusze dynastii Ajjubidów: Egipt, a nie bezpośrednio Święte Miasto. Armia krzyżowców, choć ostatecznie w listopadzie 1219 r. zdobyła Damiettę nad Nilem, nękana była wewnętrznymi sporami między jej przywódcami oraz brakiem wystarczającej liczby ludzi, sprzętu i odpowiednich statków, aby poradzić sobie z lokalną topografią terenu. W konsekwencji krzyżowcy zostali pokonani przez armię dowodzoną przez sułtana Egiptu i Syrii Al-Kamila, nad brzegiem Nilu w sierpniu 1221 r. Krzyżowcy, zostali zmuszeni do rezygnacji z Damietty, i powrotu do domu. Następnie doszło do gorzkich oskarżeń, szczególnie przeciwko królowi Niemiec i Sycylii Fryderykowi II Staufowi, za to, że w ogóle nie wziął udziału w wyprawie, gdyż jego armia mogła przechylić szalę zwycięstwa na korzyść krzyżowców. Jedną z konsekwencji V krucjaty było to, że decyzja świata zachodniego o zaatakowaniu Egiptu uwidoczniła Ajjubidom ich słabość na wypadek zagrożenia od strony południowej Morza Śródziemnego.

 

W czasie VI krucjaty cesarz Fryderyk II próbował odkupić swoje wcześniejsze plamy w swojej długiej drodze do wielkości. Fryderyk II nie opuścił Europy podczas V krucjaty, pomimo złożonej papieżowi obietnicy, że to uczyni, ponieważ znalazł się w wirze walk o władzę z papiestwem i prawo do koronacji na Świętego Cesarza Rzymskiego. Najpierw papież Innocenty III, a następnie jego następca Honoriusz III, byli zaniepokojeni kontrolowaniem przez Fryderyka II zarówno Europy Środkowej, jak i Sycylii i Neapolu, dzięki czemu skutecznie otoczył państwo papieskie we Włoszech. Honoriusz III naciskał na Fryderyka II, aby wypełnił swoje śluby krzyżowca i odzyskał Jerozolimę dla chrześcijaństwa. Ponadto rozproszenie ziem cesarskich mogło również okazać się korzystne dla papiestwa i pozwolić mu nieco odetchnąć we Włoszech.

 

W 1220 r. Fryderyk II został ostatecznie Świętym Cesarzem Rzymskim i nawiązał bardziej osobisty związek z Bliskim Wschodem, kiedy w listopadzie 1225 r. poślubił Izabellę II, dziedziczkę tronu Królestwa Jerozolimy. W końcu cesarz zdecydował się udać na Bliski Wschód, by zająć Królestwo Jerozolimy i przejąć tron królewski. Zebrano dużą armię krzyżowców, ale Fryderyk odszedł od dawna zaplanowanej na 15 sierpnia 1227 r. wyprawy. Ponowne opóźnienie, tym razem z powodu choroby cesarza, było wynikiem prawdopodobnie cholery. Nowemu papieżowi Grzegorzowi IX zabrakło cierpliwości i ekskomunikował niedoszłego krzyżowca we wrześniu 1227 r., tak jak wcześniej papiestwo przysięgało zrobić, jeśli obietnice cesarza nie zostaną dotrzymane. To nie był dobry początek krucjaty. Mimo to ci przywódcy krucjaty, którzy już dotarli na Bliski Wschód, skorzystali z okazji, by dobrze wykorzystać swoich ludzi i zająć się odnawianiem takich kluczowych twierdze, jak Jaffa, Cezarea, a nawet zbudowano nowy zamek w siedzibie Krzyżaków w Montfort.

 

Kiedy 28 czerwca 1228 r. cesarz Fryderyk II wyruszał z Brindisi we Włoszech z wyprawą na Bliski Wschód nie był pewien sukcesu swojej krucjaty. Wiemy, że w kwietniu 1228 r. wysłał oddział pod dowództwem marszałka Królestwa Jerozolimskiego z 500 rycerzami, a nawet wtedy kiedy opuszczał Brindisi z zaledwie 40 galerami i około 100 rycerzami i 3000 piechotą,  Fryderyk II wiedział, że będzie musiał polegać na dyplomacji. Nie wynikało to z jego wyjątkowych zdolności dyplomatycznych, ale z faktu, że z tak skromną armią prawdopodobnie nigdy nie będzie w stanie zmusić muzułmanów do zwrotu Jerozolimy. 

 

 Trasa wyprawy cesarza Fryderyka II do Ziemi Świętej

 

Pomimo problemów z Kościołem cesarz Fryderyk II nie był zirytowany i przybył do Akki na Bliskim Wschodzie w dniu 7 września 1228 r. postanowił zrobić to, czego nie zrobiło tylu możnych panów świata chrześcijańskiego: zdobyć Jerozolimę. Z pewnością miał najlepiej wyszkolonych i wyposażonych ludzi niż poprzednie armie krzyżowców, prawie wszyscy jego wojownicy byli opłacanymi specjalistami i armia liczyła około 10 000 piechoty i być może 2000 konnych. Pozostały niedogodności związane z ekskomuniką Fryderyka, co miało praktyczny skutek, że niektórzy przywódcy pobożnych zakonów rycerskich na Bliskim Wschodzie, w szczególności templariusze i szpitalnicy, uważali, że nie mogą być na służbie osoby będącej poza Kościołem. Cesarz poradził sobie i z tym problemem, wyznaczając oddzielnych i (teoretycznie) niezależnych dowódców, aby ci rycerze mogli dołączyć do krucjaty.

 

Plany cesarza zostały również nieco wywrócone z powodu tragicznej śmierci królowej Izabelli podczas porodu w maju 1228 r. Dlatego też, Fryderyk postanowił panować w Jerozolimie jako regent dla swojego nowonarodzonego syna Konrada, zastępując teścia Jana z Brienne, który przed ślubem Izabelli z cesarzem był regentem swojej córki. Jan z Brienne, który dowodził armią nieudanej V krucjaty, nie był zbytnio zadowolony z odsunięcia go od władzy i poprzysiągł zemstę. Fryderyk miał przeciwko sobie również opozycję w królestwie Jerozolimy, gdzie wielu arystokratów opierało się wszelkim zmianom politycznego statusu quo. Plany Fryderyka dotyczące redystrybucji niektórych dziedzicznych ziem oraz wspieranie zakonu krzyżackiego były szczególnymi punktami zatargu.

 

 Cesarz Fryderyk II

 

VI krucjata trwała w najlepsze. Siły krzyżowców dotarły do Ziemi Świętej. Cesarz Fryderyk II i jego armia pomaszerowała z Akki do Jaffy na początku 1229 r. W tym samym czasie sułtan Al-Kamil stanął w obliczu niebezpiecznej koalicji rywali z dynastii Ajjubidów. W ciągu ostatnich dwóch lat brat sułtana, Al-Mu'azzam, emir Damaszku, połączył siły z bezwzględnymi tureckimi najemnikami, Khwarizmianami, którzy zagrozili ziemiom Al-Kamila w północnym Iraku. Al-Mu’azzam zmarł na czerwonkę w 1227 r., ale zagrożenie ze strony jego zwolenników, którymi teraz kierował buntownik i siostrzeniec sułtana, Al-Nasir Dawud, szczególnie dla jego planów zajęcia Damaszku pozostało. W rezultacie cesarz i sułtan rozpoczęli negocjacje w celu uniknięcia wojny, która poważnie zaszkodziłaby interesom handlowym obu stron w regionie.

 

Fryderykowi bez wątpienia w negocjacjach dyplomatycznych pomogła znajomości języka arabskiego i ogólna jego sympatia do kultury arabskiej. Mówił po arabsku od dzieciństwa, mieszkał na dworze w Apulii wraz z arabskimi uczonymi i sługami oraz znał kulturę i naukę Orientu. Jego matka Konstancja była spadkobierczynią Królestwa Sycylii, dorastał w Palermo, wówczas wielokulturowej metropolii. Królestwo Sycylii było bardzo odmiennie ukształtowane od północnego alpejskiego imperium królów rzymskich, ponieważ tak naprawdę współistniało tutaj ze sobą kilka kultur, w tym kilka religii. Byli to zasadniczo muzułmanie, z których niektórzy stanowili nawet większość ludności Sycylii, byli Żydzi i chrześcijanie jako aktualni zwycięzcy, którzy następnie zbudowali to królestwo. Cesarz posiadał własną osobistą drużynę muzułmańskich rycerzy i harem - efekt wpływów muzułmańskich na Sycylii, gdzie nadal żyła znaczna populacja arabska. Z drugiej strony Al-Kamil już zaoferował Jerozolimę jako kartę przetargową podczas negocjacji z Krzyżowcami z V krucjaty i, w razie potrzeby, zawsze mógł odzyskać Jerozolimę, gdy armia krzyżowców odejdzie z powrotem do Europy. Wygląda na to, że obaj przywódcy chcieli chronić własne państwa i ich znacznie ważniejsze ziemie w innych rejonach swoich imperiów niż sprzeczać się o Jerozolimę. Jednocześnie starali się wszelkie zyski zmaksymalizować, a ustępstwa zminimalizować.

 

Była to z pewnością najdziwniejsza średniowieczna krucjata do Ziemi Świętej. Strony konfliktu, chrześcijanie i muzułmanie, wymieniali się prezentami i komplementami. Kiedy negocjacje polityczne utknęły w martwym punkcie, omawiano problemy filozofii, geometrii i algebry. Fryderyk zaprzyjaźnił się osobiście z negocjatorem al-Kamila, uczonym emirem Fahrem ed-Dinem. W końcu, po pięciu miesiącach, 18 lutego 1229 r. cesarz i sułtan podpisali traktat w Jaffie, który zezwalał chrześcijanom na ponowne zajęcie świętych miejsc Jerozolimy, z wyjątkiem obszaru Wzgórza Świątynnego, który pozostawał pod kontrolą muzułmańskich władz religijnych. Muzułmańscy mieszkańcy miasta mieli opuścić Jerozolimę, ale mogli pielgrzymować do świętych miejsc. Zgodnie ze szczegółowymi warunkami umowy w tych świętych miejscach nie zezwalano na nowe budowle ani nawet dodatki artystyczne. Nie można było też zbudować żadnych fortyfikacji (choć to później było kwestionowane, że dotyczy to Jerozolimy). Umowa uwzględniała również inne ważne miejsca o dużym znaczeniu dla chrześcijan, takie jak Betlejem i Nazaret oraz dwa korytarze do wybrzeża Morza Śródziemnego. Sułtan w zamian za te ustępstwa otrzymał 10-letnią gwarancję rozejmu i obietnicę, że Fryderyk II będzie bronił interesów Al-Kamila przed wszystkimi wrogami, nawet chrześcijanami.

 

Krzyż na kopule Bazyliki Grobu Świętego, w miejscu Golgoty w Jerozolimie, a w tle widoczna kopuła meczetu Al-Aksy

 

Następnie 17 marca 1229 r. Fryderyk, jako pierwszy i jedyny cesarz w średniowieczu,  wkroczył triumfalnie do Jerozolimy i dzień później koronował się na króla Jerozolimy na zaimprowizowanej ceremonii w Bazylice Grobu Pańskiego. Cesarz Fryderyk sam sobie włożył koronę na głowę, ponieważ ze względu na wciąż ciążącą na nim ekskomunikę patriarcha Jerozolimy Gerard z Lozanny odmówił koronacji.

 

Jednak miejscowi możni byli niezadowoleni z faktu, że nie skonsultowano się z nimi podczas procesu negocjacji z sułtanem, a miejscowa ludność nie doceniała obcego monarchy wtrącającego się w ich sprawy. W maju 1229 r. w Akce, gdy cesarz wyjeżdżał do Europy, grupa niezadowolonych Łacinników obrzuciła Fryderyka II mięsem i podrobami. Prawdziwym przeciwnikiem Staufa był Rzym.  Fryderyk był bardzo potrzebny we Włoszech, gdzie papież Grzegorz IX cynicznie skorzystał z okazji nieobecności cesarza, aby zaatakować południowe Włochy, gdzie jego głównym celem była Sycylia. Co istotne, przywódcą armii papieża był teść Fryderyka, Jan z  Brienne.

 

Jerozolima pozostanie w rękach chrześcijańskich do 1244 r., chociaż przez cały okres to właśnie Akka była stolicą Królestwa Jerozolimskiego. Po odejściu cesarza i jego dwóch nominowanych niepopularnych regentów, łacińska szlachta kontynuowała, jak miało to miejsce wcześniej, niszczycielską rywalizacją między sobą o kontrolę nad państwami chrześcijańskimi na Bliskim Wschodzie. Tymczasem Al-Kamil spotkał się z krytyką w całym świecie muzułmańskim  za zawarcie pokoju z cesarzem, nawet wśród książąt z dynastii Ajjubidów, ale ostatecznie przejął kontrolę nad Damaszkiem. Muzułmańska kontrola nad Bliskim Wschodem została znacznie wzmocniona, gdy duża armia łacińska została pokonana w bitwie pod La Forbie w październiku 1244 r. Wydarzenia te zaowocowały VII krucjatą w latach 1248-1254 i VIII krucjatą w 1270 r. , która kontynuowała strategię atakowania muzułmańskich miast w Afryce Północnej i Egipcie. Obie kampanie były prowadzone przez francuskiego król Ludwika IX Świętego, ale żadna z nich nie była udana, nawet jeśli Ludwik został później świętym za swój wkład w walki z niewiernymi.

 

Walka między hrabiami Nantes i Rennes o dominację w Bretanii

 

W X w. książęta Bretanii pochodzący z rodu hrabiów Nantes prowadzili nieustanną walkę o dominację z hrabiami Rennes. Książę Alan II Krętobrody (Krzywobrody) sprawował władzę nad hrabstwem Nantes, prawdopodobnie hrabstwem Vannes, Poher i być może nad pozostałą południowo-wschodnią Bretanią. Jego konkurent Judicaël Berengar hrabia Rennes mógł sprawować bezpośrednią władzę czy też jakąś formę kontroli nad pozostałą częścią Bretanii. W 952 r. zmarł Alan II Krętobrody, a nowym księciem bretońskim został jego niepełnoletni syn Drogon, dziecko z prawego łoża, ze związku z Roscillą siostrą hrabiego Blois i Chartres Tybalda I Oszusta. Książę Drogon liczył sobie około 2 lata i w tej sytuacji rozpoczęły się rządy opiekuńcze. Wdowa po Alanie II Krzywobrodym została wydana za rywala swojego brata Fulka II Dobrego hrabiego Andegawenii. Tym sposobem Bretania stała się miejscem rywalizacji hrabiów Blois-Chartres i Andegawenii. Fulko II Dobry działając w porozumieniu z Tybaldem I Oszustem regentem Bretanii, przejął kontrolę nad hrabstwem Nantes w imieniu swojego pasierba Drogona. Drogon zmarł w Angers w 958 r. w nieznanych nam okolicznościach, prawdopodobnie otruty przez Fulka II Dobrego. W ten sposób hrabia Andegawenii stał się de facto hrabią Nantes. Wznowione najazdy Wikingów na Nantes i brak reakcji ze strony Fulka II Dobrego zmusiły miejscową ludność do przywołania na tron nieślubnego syna Alana II Krzywobrodego, Hoela I a po nim jego brata Guerecha I. Od początku swojego panowania musieli walczyć z konkurentami do władzy nad księstwem bretońskim hrabiami Rennes. Hrabia Rennes otrzymał wsparcie hrabiego Blois i Chartres, a następcy Alana II Krzywobrodego w Nantes mogli liczyć na pomoc nowego hrabiego Andegawenii Godfryda I Szarej Opończy.

 

Opactwo Mont-Saint-Michel - miejsce pochówku Conana I Krzywego

Sytuacja w północnej Bretanii również nie była jednoznacznie wyklarowana. Około 960 r. hrabia Rennes Judicaël Berengar będąc w podeszłym wieku zezwolił, aby arcybiskup Dol Wicohen uzyskał dominującą pozycję w tej części kraju i niemal zdegradował hrabiego do roli swojego wasala. Arcybiskupowi udało się rozszerzyć swoją dominującą pozycję na całe Domnonée, za wyjątkiem okolic Rennes. W swoich poczynaniach mógł liczyć na hrabiów Blois-Chartres. Conan Krzywy, syn Judicaëla Berengara, postanowił położyć kres temu stanowi rzeczy. Zaatakował arcybiskupa, pokonał go, przywrócił niezależność ojcu i pozostawił Wicohenowi wciąż znaczące lenno między Arguenon i Couesnon. Stary hrabia zmarł niedługo po tym około 979 r. W tym samym roku Conan I Krzywy poślubił Ermengardę, córkę Godfryda I Szarej Opończy hrabiego Andegawenii. Można się tylko domyślać, że mariaż ten mógł mieć w sobie ukryte ostrze wymierzone przeciwko Hoelowi I księciu Bretanii i hrabiemu Nantes.

 

Nie trzeba było długo czekać na wybuch walk między Conanem I Krzywym i Hoelem I. Początkowo trwały walki podjazdowe. Conan I Krzywy przejął kontrolę nad hrabstwem Vannes i sprzymierzył się z biskupem Vannes Orscandem Wielkim. Po czym walki przybrały brutalniejszy charakter. Książę Hoel I wkroczył do hrabstwa Rennes, Conan I Krzywy zamknął się w swoim ufortyfikowanym mieście, zostawiając całe swoje włości na niszczycielski najazd. Sytuacja zmieniła się w 981 r., kiedy to armia księcia bretońskiego wspierana przez oddziały z Andegawenii starły się z oddziałami hrabiego Rennes wspartymi przez hrabiów Blois i Chartres na polu bitwy pod Conquereuil. Wynik tej bitwy jest nam nieznany, ponieważ dysponujemy dwiema wzajemnie się wykluczającymi relacjami. Kronika z Nantes podaje, że zwyciężył książę bretoński a Kronika z Mont-Saint-Michel podaje, że wygrał hrabia Rennes. Kronika z Nantes podaje, że jeszcze w tym samym roku książę Hoel I zginął w wyniku zamachu. Oto rycerz z otoczenia Conana I Krzywego, imieniem Galuron, zyskał zaufanie księcia i śmiertelnie go uderzył podczas polowania. Nowym księciem Bretanii i hrabią Nantes jego brat Guerech.

 

Francja w średniowieczu

Guerech był biskupem Nantes, ale nie ma dowodów na to, że otrzymał świecenia kapłańskie. Conan I Krzywy wykorzystując sytuację najechał i splądrował region Nantes. Książę Guerech nie pozostał bezczynny i wyruszył przeciwko siłom Rennes. Wrogie armie spotkały się pod Conquereuil. Znamy kilka szczegółów dotyczących tej bitwy, w której hrabia Andegawenii, w odwecie za niedawny atak Conana I Krzywego na Angers, wsparł księcia Bretanii. Hrabia Rennes odniósł zwycięstwo, ale ranny w rękę był zmuszony wrócić do swojej domeny i nie mógł cieszyć się zwycięstwem. Guerech I również zawrócił do domu.

 

W 988 r. książę Bretanii ponownie najechał hrabstwo Rennes. Jeszcze w tym samym roku, jak podaje Kronika z Nantes, Conan I Krzywy, obawiając się sojuszu bretońsko-andegaweńskiego namówił książęcego lekarza Heroicusa do otrucia Guerecha. Książę Bretanii zostawił po sobie nieletniego syna Alana, który nie przeżył go zbyt długo, bo zmarł w 990 r. z powodu choroby. W tej sytuacji możni panowie chcieli powierzyć tron książęcy nieślubnemu synowi Hoela I Judicaëlowi, ale nie uzyskał on szerszego poparcia i musiał zadowolić się funkcją biskupa Nantes, którą sprawował od 988 r., czyli śmierci stryja Guerecha. Całe to zamieszanie wykorzystał Conan I Krzywy, który pospiesznie zorganizował najazd na Nantes i został uznany za hrabiego Nantes i Vannes a tym samym stał się kolejnym księciem Bretanii. U zbiegu rzeki Erdre i Loary zbudował zamek Bouffay. W ten oto sposób Conan I Krzywy zjednoczył w swym ręku suwerenną władzę w Bretanii. Posiadał jako własną domenę połowę Bretanii - hrabstwa Rennes, Vannes i Nantes i był suzerenem drugiej połowy kraju.

 

Conan I Krzywy planował nawet odbudować Bretanię w granicach państwa Salomona, i w tym celu wyruszył na wyprawę przeciwko hrabiemu Andegawenii w 992 r. Wezwany do Orleanu przez króla Francji Roberta II Pobożnego, w tym samym czasie co Fulko III Czarny hrabia Andegawenii, wykorzystał nieobecność tego ostatniego, aby jego synowie zaatakowali Angers. Jednak okoliczności sprawiły, że jego plany się nie powiodły. Conan I Krzywy wyjaśniał swój plan kampanii przeciwko Andegawenom kilku przyjaciołom, kiedy Fulko III Czarny przechodząc pod oknami zajmowanego przez siebie domu w Orleanie udał się na spoczynek do swojej izby. Apartament, do którego się udał, był oddzielony od pokoju Conana I Krzywego prostą ścianą działową, dzięki czemu podsłuchał rozmowę wroga. Pospieszył z powrotem do Angers i przygotował miasto do obrony. Synowie Conana I Krzywego wpadli w zasadzkę i stracili wielu swoich. Po odparciu wroga Fulko III Czarny wrócił do Orleanu i pojawił się przed księciem Bretanii dosiadającym konia jednego ze swoich synów. Conan I Krzywy wiedział co się stało i trzeba było użyć wpływów i autorytetu biskupów dworu Roberta II Pobożnego by powstrzymać go przed wznowieniem działań wojennych. Pokój jednak nie trwał zbyt długo, Fulko III Czarny oblegał zamek Bouffay, a Conan I Krzywy przybył i oczekiwał na swojego wroga na wrzosowiskach Conquereuil.

 

27 czerwca 992 r. doszło do bitwy pod Conquereuil. Mamy dwie relacje z przebiegu walk. Według pierwszej Bretończycy wykopali przed swoimi szeregami szeroki i głęboki rów, który przykryli wiklinowymi parawanami i wiązkami paproci. Hrabia Fulko III Czarny i jego towarzysze wpadli do rowu, ale natychmiast się z niego wydostali i wrócili na konie wygrywając bitwę. Według mnie ten opis jest mało wiarygodny, ponieważ ciężkozbrojny rycerz z tych czasów tak szybko nie byłby w stanie się wydostać z pułapki i dokonać szybkiego przegrupowania. Według drugiej relacji, pierwsze oddziały Andegawenów wpadły do rowu, a drugie widząc to zawróciły. Bretończycy ścigali ich, a w tej pogoni Conan I Krzywy oddzielił się od swojego wojska. Książę zmęczony walką zatrzymał się z zaledwie dwoma giermkami w cieniu zagajnika, zdjął zbroję i hełm, i w tym momencie wpadł na nich oddział będących w odwrocie wrogich wojsk, który zabił Conana I Krzywego. Na polu bitwy zwycięstwo odnieśli Bretończycy, ale ich armia rozpadła się na wieść o śmierci swojego księcia i powróciła do hrabstwa Rennes. Wkrótce potem zamek Bouffay poddał się, a hrabstwo Nantes zostało przekazane przez Fulka III Czarnego w ręce Judicaëla, syna Hoela I.

 

Niemniej jednak władza rodu hrabiów Rennes była już tak mocno ugruntowana, że prawie nie została zachwiana ich pozycja, mimo tego chwilowego triumfu rodu hrabiów Nantes, wspartego przez Andegawenię. Hrabiowie Rennes nie mogli już liczyć na wsparcie ze strony hrabiów Blois-Chartres, gdyż ci przeorientowali swoją politykę na wschodnie rubieże. Mimo to, hrabiowie Rennes bardzo szybko odzyskali przewagę nad hrabiami Nantes. Stało się tak, dlatego że ci ostatni nieustannie musieli liczyć na pomoc militarną ze strony hrabiego Andegawenii, czym godzili w dumę Bretończyków i nastroje narodowe, wspieraną przez hrabiów Rennes. I w tym miejscu należy nadmienić, że książę Judicaël obejmując władzę był zbyt młody, aby samodzielnie sprawować władzę. Dlatego też, Fulko III Czarny oddał go pod opiekę swojego wasala wicehrabiego Thouars Aimeriego III, który w latach 992-994 tytułował się hrabią Nantes. Rok lub dwa lata po śmierci Conana I Krzywego, jego syn Godfryd Berengar wznowił działania wojenne przeciwko hrabiom Nantes. Zmusił w 994 r. Judicaëla do uznania go za swojego zwierzchnika i pozostał jego lennikiem aż do śmieci w 1004 r. Jego syn Budic próbował zrzucić zwierzchność rodu hrabiów Rennes, ale nie mógł tego zrobić, gdyż jego opiekunem i regentem był biskup Nantes Gautier II, zwolennik hrabiego Rennes. Dlatego też, Budic ostatecznie uznał zwierzchnictwo Godfryda I Berengara.

 

W 1008 r. po śmierci księcia Godfryda I Berengara lub też jeszcze za jego życia wybuchły walki między hrabią Nantes a biskupem Nantes. Mało prawdopodobne jest, aby chodziło o próbę zrzucenia zwierzchnictwa rodu hrabiów Rennes. Wreszcie około 1020 r. został ostatecznie przywrócony pokój między biskupem a hrabią Nantes ale to dzięki pośrednictwu arcybiskupa Dol Junguena. Rezultatem tych długich walk między hrabiami Nantes a hrabiami Rennes było ostateczne przejęcie tronu książęcego przez tych drugich. Miało to ogromne znaczenie dla dalszych dziejów Bretanii. Hrabiowie Rennes byli bliżej rdzennej kulturze bretońskiej. Hrabstwo Nantes dzięki swojemu położeniu geograficznemu między trzema innymi regionami Francji, było bardziej niż hrabstwo Rennes, podatne na wpływy obcej, francuskiej kultury. Również często w okresie średniowiecza uznawała dominującą pozycję hrabiów Andegawenii lub hrabiów Poitiers. Hrabstwo Rennes zawsze najdłużej pozostawał zdecydowanie bretoński.

Unia lubelska

 

28 czerwca 1569 r. uchwalono zawarcie nowej unii polsko-litewskiej. 1 lipca nastąpiła wymiana dokumentów i uroczyste zaprzysiężenie podpisanego aktu. 4 lipca król Zygmunt II August wydał dyplom potwierdzający związek Korony Królestwa Polskiego i Wielkiego Księstwa Litewskiego, które potocznie zwane jest Rzeczpospolita Obojga Narodów.

 

  Unia Lubelska - obraz Jana Matejki

 

Akt Unii Lubelskiej wystawiły przedstawicielstwa dwóch Narodów. Już na wstępie czytamy:

  

"W imię Pańskie amen. Ku wiecznej pamiątce sprawy niżej opisanej. My prałaci i panowie rada, tak duchowna jako świecka, książęta, stany wszystkie Wielkiego Księstwa Litewskiego, ktemu posłowie ziemscy na tym walnym a z pany radami i posły a stany wszystkiej Korony polskiej spolnem lubelskiem sejmie będące [...]" ustanawiają

 

"3. Iż już Krolestwo polskie i Wielkie Księstwo litewskie jest jedno nierozdzielne i nierożne ciało, a także nierożna ale jedna a spolna Rzeczpospolita, ktora się z dwu państw i narodow w jeden lud zniosła i spoiła.

4. A temu obojemu narodowi żeby już wiecznemi czasy jedna głowa, jeden pan i jeden krol spolny rozkazował, który spolnymi głosy od Polakow i od Litwy obran, a miejsce obierania w Polsce, a potym na Krolestwo Polskie pomazan i koronowan w Krakowie będzie. [...]

5. Obieranie i podnoszenie wielkiego księdza litewskiego, które przedtym osobno bywało w Litwie, aby już tak ustało, żeby i znak żaden albo podobieństwo na potym nie było, z ktoregoby się okazowało abo znaczyło podnoszenie albo inauguracja wielkiego księdza litewskiego. A iż tytuł Wielkiego Księstwa litewskiego i urzędy zostawają, tedy przy obieraniu i koronacji ma być obwołan oraz krolem polskiem i tenże wielkim księdzem litewskiem, ruskiem, pruskiem, mazowieckiem, żmudzkiem, kijowskiem, wołyńskiem, podlaskiem i inflanckiem.[...]

8. Sejmy i rady ten oboj narod ma zawsze mieć spolne koronne pod krolem polskim, panem swym, i zasiadać tak panowie między pany osobami swemi, jako posłowie między posły, i radzić o spolnych potrzebach tak na sejmiech, jako i bez sejmow, w Polsce i w Litwie."

 

 

Unia lubelska była zwieńczeniem długotrwałego procesu unifikującego Koronę Królestwa Polskiego i Wielkiego Księstwa Litewskiego, które zachowały odrębność, ale połączyła je osoba wspólnie obieranego władcy, wspólny sejm i polityka zagraniczna. Zniesione zostały również granice celne, wprowadzono wspólną monetę i system administracyjny.

 

 Królestwo Polskie i Wielkie Księstwo Litewskie

  

Co tak naprawdę oznaczało dla Polski wejście Unii Lubelskiej w życie? Do tej pory Królestwo Polski miało w głównej mierze charakter polskiego państwa narodowego. Po przyłączeniu do Korony województw: podlaskiego, wołyńskiego, podolskiego, bracławskiego i kijowskiego, stawała się ona państwem wielonarodowym o dużym odsetku ludności mówiącej językiem ruskim i wyznającej wiarę prawosławną. Na Polskę spadł ciężar obrony kresów wschodnich przed najazdami tatarskimi, zakusami Turcji i Moskwy. Polityka zagraniczna i obronna zdominowana została przez sprawy wschodnie, co oznaczało, że na dalszy plan odeszła kwestia odzyskania Śląska, Pomorza Zachodniego oraz mocniejszego związania z Polską Prus Książęcych.

  

Jak na ówczesne czasy Rzeczpospolita Obojga Narodów była bardzo demokratycznym i tolerancyjnym państwem federalnym. Stworzyło to odpowiednie warunki do powolnego kształtowania się narodu ukraińskiego i białoruskiego. Włączenie do Polski kresów wschodnich oznaczał również powolny proces ich polonizacji. Kultura polska wzbogaciła się o nowe elementy a wielość wyznań, tradycji i kultur spowodował, że państwo polsko-litewskie było wzorem tolerancji a jej zwieńczeniem było uchwalenie tzw. Konfederacji Warszawskiej.

 

 Zygmunt II August król Polski i wielki książę litewski

  

Rzeczpospolita Obojga Narodów liczyła około 800 tysięcy km kwadratowych i liczyła około 7 milionów mieszkańców. W Koronie Królestwa Polskiego mieszkało 5 milionów ludzi a 2 miliony w Wielkim Księstwie Litewskim. Polacy stanowili około 50% mieszkańców państwa, następnie Rusini (przodkowie Ukraińców i Białorusinów), Litwini, Łotysze, Estończycy, Niemcy a także małe grupy Anglików, Szkotów, Holendrów, Fryzów, Tatarów, Karaimów, Wołochów (Rumunów) oraz Żydów i Ormian.

  

Jeśli chodzi o wyznawane religie, to dominowali katolicy, duża była liczba prawosławnych. Liczne były też diaspory luteranów, kalwinistów, mniejsze braci czeskich i arian oraz mennonici. W granicach państwa żyli również wyznawcy judaizmu i muzułmanie.