Barnim VIII Młodszy książę rugijsko-bardowski

 

Wiosną 1417 r. książę wołogoski Warcisław IX wyruszył z Wołogoszczy do Konstancji, aby uzyskać od króla niemieckiego Zygmunta Luksemburskiego lenno na swoje ziemie. Być może uczestniczył w uroczystym nadaniu lenna dla swojego przyjaciela, elektora margrabiego brandenburskiego Fryderyka I Hohenzollerna, które odbyło się 18 kwietnia 1417 r. Z pewnością był tam 26 maja 1417 r., kiedy to, biskup kamieński Magnus książę saski na Lauenburgu otrzymał lenno na swoje biskupstwo. Tego samego dnia książę wołogoski otrzymał lenno, a 31 maja 1417 r. wydano dla niego, jego brata Barnima VII Starszego i jego kuzynów Barnima VIII Młodszego i Świętobora II Spokojnego, list lenny dla księstwa wołogoskiego i bardowskiego a także rugijskiego, w którym błędnie określono nazwy państw i księstw.  Nie jest całkowicie pewne, czy jeden z książąt szczecińskich był obecny w Konstancji, ale jest wielce prawdopodobne że tak było.  W każdym razie w dniu 31 maja 1417 r. król Zygmunt Luksemburski wydał również list lenny dla książąt szczecińskich - Ottona II i Kazimierza V. Jednakże roszczenia margrabiego brandenburskiego Fryderyka Hohenzollerna do zwierzchnictwa nad Pomorzem Zachodnim  były wyraźnie zastrzeżone w tym dokumencie. Spór między margrabią brandenburskim a książętami pomorskimi  rozstrzygnąć miał książę-elektor Saksonii Rudolf III. 24 lipca król powiedział także margrabiemu, że do lenna książąt szczecińskich nie powinien wkraczać, w rzeczywistości mówi się, że już polecił książętom, aby przyjęli ich ziemię jako lenno od margrabiego. Jest zatem zrozumiałe, że ich nastawienie wobec Brandenburgii nie było zbyt przyjazne, gdyż Hohenzollern wznowił roszczenia margrabiów z 1348 r. 

 

 Barnim VIII Młodszy, książę rugijsko-bardowski w latach 1415-1451

 

Warcisław IX, który w latach 1415–1425  sprawował rządy regencyjne w imieniu swojego brata Barnima VII Starszego i ich kuzynów Barnima VIII Młodszego i Świętobora II Pokojowego, zgodził się 3 stycznia 1421 r.  pod naciskiem głównych miast księstwa wystawić w Strzałowie dokument ustanawiający sąd suchedniowy – doraźny sąd dla sprawców rozbojów i zakłócania miru publicznego. Sąd suchedniowy był organem stanowym, a jego członkami miało być każdorazowo ośmiu rycerzy i ośmiu przedstawicieli miast - rajców miejskich. Mieszczańscy przedstawiciele to reprezentanci czterech głównych miast księstwa: Strzałowa, Gryfii, Anklamu i Dymina. Organ ten miał zbierać się cztery razy do roku (raz na kwartał) w tzw. Suche Dni, każdorazowo w kolejnym mieście, pod przewodnictwem księcia, a w przypadku jego nieobecności także bez niego.

 

6 grudnia 1425 r. w Eldena książęta Warcisław IX, Barnim VII Starszy, Barnim VIII Młodszy i Świętobór II Spokojny podzielili księstwo wołogosko-rugijskie. Warcisławowi IX i Barnimowi VII Starszemu przypadło księstwo wołogoskie, które obejmowało Wołogoszcz, Greifswald, Dymin, Gützkow, zamki wkrzańskie oraz dobra położone w Danii. Przy czym Barnim VII Starszy faktycznie jednak rezydował w Choćkowie i był tytułowany "panem na Choćkowie". Był zapalonym myśliwym i zyskał sobie z tego powodu przydomek Psiarza. Jeśli zaś chodzi o Barnima VIII Młodszego i Świętobora II Spokojnego to oni otrzymali księstwo rugijskie.

 

 Księstwo rugijsko-bardowskie (źródło: www.ruegenwalde.com)

 

Miasta należące do Związku Hanzeatyckiego mogły również brać udział w wojnach, a tym samym przeciwstawiać się polityce suwerennych władców. W 1413 r., kiedy król Unii Kalmarskiej Eryk Pomorski ogłosił księcia szlezwickiego lennikiem, wybuchła wojna między Erykiem Pomorskim a Henrykiem IV księciem Szlezwiku. Stralsund opowiedział się po stronie Henryka, wspólnie z miastami hanzeatyckimi, ponieważ nie chcieli doprowadzić do zmiany układu siły na półwyspie Jutlandzkim. Książę Barnim VIII Młodszy stanął po stronie krewniaka, Eryka Pomorskiego i wykorzystał okazję, by porwać hanzeatyckie statki handlowe. Stralsund musiał więc walczyć ze swoim księciem.

Po wygaśnięcia szczecińskiej linii Gryfitów w 1464 r. na Ottonie III i późniejszej wojnie sukcesyjnej szczecińskiej, książęta pomorscy, zwłaszcza Barnim VIII Młodszy, wykorzystywali konflikt między królem Unii Kalmarskiej Erykiem  Pomorskim a Ligą Hanzeatycką i Holsztynem, do  organizowania pirackich wypadów na Morzu Bałtyckim przeciwko wrogom Eryka I Pomorskiego. Po zawarciu porozumienia pokojowego w 1435 r. i cofnięciu wyboru jego kuzyna Bogusława IX w 1436 r. na następcę tronu Unii Kalmarskiej, Barnim VIII Młodszy wycofał się do Darłowa na Pomorzu.

 

Książę szczeciński Joachim Młodszy, utrzymywał pokojowe a czasami nawet przyjazne stosunki z Margrabstwem Brandenburgii, gdzie aktualnie rządy regencyjne sprawował syn elektora Fryderyk II Żelazny. W 1436 r. zmarł bezpotomnie książę Wendów, pan na Güstrow, Waren i Werle Wilhelm. Jego włości przejął jego najbliższy krewny książę Meklemburgii na Schwerinie Henryk IV Gruby. Zaniepokoiło to sąsiadów Meklemburgii i wybuchła wojna. Joachim Młodszy wraz z kuzynami wołogoskimi wziął czynny udział w wojnach przeciwko Meklemburgii w 1440 r. Książę szczeciński zdobył pewne nabytki.

 

Kiedy jednak w 1440 r. Fryderyk II Żelazny stał się margrabią, w 1444 r. poprosił księcia wołogoskiego o zwrot części posiadanej przez nich Marchii Wkrzańskiej, zgodnie z cesarskim zaleceniem. Doprowadziło to do walki o Pasewalk, ale podbój marchii nie powiódł się; ich inne wysiłki wojskowe również zakończyły się niepowodzeniem. Trwały długie negocjacje, ale wkrótce wybuchła wojna, w której uczestniczył teraz Joachim szczeciński, ponieważ sam popadł w spór z Brandenburgią o swoją własność w Beeskow. Jak zwykle na przemian zawierano pokój i prowadzono negocjacje, toczyły się walki o Pasewalk, Torgelow i inne zimie, Negocjacje prowadzono w Prenzlau lub Freienwalde, korzystano z mediacji książąt i miast, ale ostateczny pokój zawarto dopiero 3 maja 1448 r. Fryderyk II Żelazny zrezygnował z roszczeń do Pasewalku, które miało mu przypaść dopiero po wymarciu męskiej linii Gryfitów. W tym samym czasie książęta pomorscy zawarli sojusz z margrabią. Wojna zakończyła się sukcesem dla książąt pomorskich. Mimo, że Marchia Wkrzańska prawie w całości znalazła się w posiadaniu Brandenburczyków, Pomorzanie zajęli ważny Pasewalk. Swój sukces Gryfici zawdzięczali wyłącznie jedności różnych linii pomorskiego domu książęcego.

 

Mimo tego sukcesu Gryfitom w dalszym ciągu sen z powiek spędzały brandenburskie roszczenia odnośnie zwierzchności lennej nad Pomorzem Zachodnim. Cesarz niemiecki Fryderyk III Habsburg 24 listopada 1446 r. wyraźnie oświadczył, że książęta Warcisław IX, Barnim VII Starszy i Bogusław IX nie otrzymali jeszcze swoich księstw, jak należało zgonie z prawem lennym, a prawo lenne Brandenburgii zostało wyraźnie określone w Konstancji.

Około połowy XV wieku pomorski dom książęcy został silnie dotknięty powracającą zarazą dżumy. W 1451 r. zmarł Joachim Młodszy i Barnim VIII Młodszy. Barnim VIII Młodszy zmarł na zarazę między 15 a 19 grudnia 1451 r. i został pochowany w klasztorze Neuenkamp. Nie pozostawił po sobie męskiego potomstwa, dzięki czemu księstwo wołogoskie zostało zjednoczone w rękach Warcisława IX. Natomiast Joachim Młodszy odszedł zostawiając swojego nieletniego syna, Otton III. Jego matka Elżbieta Hohenzollern, córka margrabiego Jana, przejęła za niego rządy regencyjne. Opieka nad małym Ottonem III została przeniesiona na  jego wuja, elektora brandenburskiego Fryderyka II Żelaznego.

 

Powiązany tekst o Bogusławie IX, niedoszłym królu Danii. Szwecji i Norwegi

https://historix-tours.blogspot.com/2021/12/bogusaw-ix-ksiaze-stargardzki-i-supski.html 

 

Zdobycie Saragossy - 18 grudnia 1118 roku

 

W 1110 r. taifat Saragossy, niezależne państwo muzułmańskie na Półwyspie Iberyjskim wpadło w poważne tarapaty. Państwo to nie mogło oprzeć się coraz silniejszemu naporowi z północy połączonych sił aragońsko-nawarrskich chrześcijańskiego króla Alfonsa I Walecznego oraz błyskawicznie postępującej ekspansji muzułmańskiego władcy Maroka z dynastii Almorawidów,  Ali ibn Jusufa, z południa.

Panujący w latach 1085-1110 emir Ahmad II al-Musta'in zdołał utrzymać trudną do obrony niepodległość taifatu Saragossy wciśniętego między trzech potężnych sąsiadów- królestwa Aragonii i Nawarry, królestwa Kastylii i Leónu oraz almorawidzkiego Maroka. Dzięki temu taifat Saragossy, był jedynym muzułmańskim państwem na Półwyspie Iberyjskim, które zachowało emira na tronie, mimo marokańskiego protektoratu.  W pozostałych taifatach usunięto wszystkich emirów, których zastąpili gubernatorzy mianowani przez Almorawidów. 

 

 Pałac Aljafería - siedziba emira Saragossy

 

 Ekspansja władców Maroka z dynastii Almorawidów

 

 Chrześcijańskie państwa Półwyspu Iberyjskiego około 1110 roku

 

Mimo marokańskiego zwierzchnictwa nad hiszpańskimi muzułmanami, chrześcijańscy królowie Iberii kontynuowali swoje podboje. W 1089 r. padł Monzón, w 1091 r. Balaguer, a w 1096 r. po bitwie pod Alcoraz poddała się Huesca. Aby spróbować przeciwstawić się postępującej ekspansji aragońsko-nawarrskiej, emir Ahmad II al-Musta'in uznał zwierzchność króla Kastylii i Leónu  Alfonsa VI Mężnego. Jednak to w żaden sposób nie zniechęciło Alfonsa I Walecznego, który kontynuował ekspansję. Zdobył Ejea de los Caballeros i Tauste. Po czym 24 stycznia 1110 r. siły króla Aragonii starły się z wojskami muzułmańskimi emira Saragossy w bitwie pod Valtierra. Ahmad II al-Musta'in został pokonany i zabity, a jego następca Abd al-Malik Imad ad-Dawla nie cieszył się zbyt długo władzą. Muzułmańska klęska w bitwie pod Valtierra przyspieszyła podbój taifatu Saragossy przez wojska Almorawidów, które 29 czerwca 1110 r. wkroczyły do miasta. Emir Abd al-Malik Imad ad-Dawla wycofał się do swojej twierdzy Rueda de Jalón, która była uważana za zamek nie do zdobycia. Abd al-Malik Imad ad-Dawla stworzył tutaj swoje  władztwo wzdłuż brzegów rzeki Jalón, gdzie nadal rządził przez dwadzieścia lat.

 

 Alfons I Waleczny, król Aragonii i Nawarry w latach 1104-1134

 

 

 Unia personalna Aragonii i Nawarry w latach 1104-1134

 

W Saragossie rozpoczął się okres rządów almorawidzkich gubernatorów. Pierwszy z nich Mohammed ben el-Hadj odparł najazd Alfonsa I Walecznego i odepchnął go do Ejea de los Caballeros. Jeśli zaś chodzi o obalonego emira Abd al-Malika Imad ad-Dawla, to ten uznał zwierzchnictwo króla Aragonii i prowadził działania zbrojne przeciwko Almorawidom, mające na celu odzyskanie utraconej Saragossy. Zainteresowanie Alfonsa I Walecznego Saragossą w tym czasie spadło, gdyż był pochłonięty problemami małżeńskimi z Urraką I,  królową Kastylii i Leónu. Gubernator Saragossy Mohammed ben el-Hadj umocniwszy swoją władzę w mieście, w 1114 r. podjął się próby opanowania hrabstwa Barcelony. W przedsięwzięciu tym posiłkował go almorawidzki gubernator Murcji Abu Abdallah Mohammed ben Jusuf. Zostali oni jednak pokonani w bitwie pod Martorell przez połączone siły chrześcijańskich władców -  hrabiego Barcelony i Prowansji Rajmunda Berengara III Wielkiego, hrabiego Urgell Armengola IV, hrabiego Cerdanyi i Berga Bernarda I Wilhelma i komendanta Udalarda Rajmunda z Rosanes.

 

 Półwysep Iberyjski w 1115 roku

 

Pod koniec 1117 r., po śmierci gubernatora Saragossy Abu-Bakr ibn Tifilwita, miasto tymczasowo dostało się pod zarząd almorawidzkiego gubernatora Murcji, który dokonał wizytacji w mieście. Jednak Saragossa czekała na wyznaczenie nowego zarządcy. Wytworzoną w ten sposób swego rodzaju próżnię, próbował wykorzystać Alfons I Waleczny. Przygotowując się do zdobycia ufortyfikowanego miasta, wezwał swoich transpirenejskich sojuszników. Król Aragonii i Nawarry utrzymywał bliskie stosunki z wicehrabią Bearn Gastonem IV Krzyżowcem, który poślubił Talesę aragońską, kuzynkę Alfonsa I Walecznego.  Gaston IV Krzyżowiec był oksytańskim uczestnikiem wyprawy krzyżowej do Ziemi Świętej. Odznaczał się walecznością i religijnością podobną do władców Aragonii. Należy podkreślić, że siły militarne wicehrabstwa Bearn równały się siłom królestwa Aragonii. Oksytańczyk był także ekspertem od broni oblężniczej. W trakcie oblężenia Jerozolimy walczył pod dowództwem hrabiego Tuluzy Rajmunda IV z Saint-Gilles, zdobywając w ten sposób doświadczenie w dziedzinie forsowania murów miejskich, które mogły być przydatne dla Alfonsa I Walecznego w jego kampanii przeciwko Saragossie. Niewiele wiadomo o tym, jak narodziła się ich przyjaźń, ale prawdopodobnie z powodu podobnych doświadczeń życiowych zdobytych w wojnach z muzułmanami. Być może współpracowali już przed 1117 r. Nie wiemy dlaczego, ale w 1113 r. wicehrabia Bearn występuje jako dzierżawca Barbastro. W latach 1117-1118 w Bearn podpisał zobowiązanie do współpracy z Aragonią.

 

Nie wiadomo też, czy Gaston IV Krzyżowiec pod wpływem innych oksytańskich możnych, przyłączył się do krucjaty przeciwko Saragossie. Papież Gelazjusz II wydał bullę w sprawie zorganizowania krucjaty przeciwko Saragossie. W lutym 1118 r. w Tuluzie bullę papieską ratyfikował synod i potwierdził, że ​​armia chrześcijańska zbiera się, by podbić miasto.

 

W marcu 1118 r. w Ayerbe, pod komendą Alfonsa I Walecznego zebrała się duża liczba akwitańskich i gaskońskich władców i możnych panów. Oprócz Gastona IV Krzyżowca przybyli: jego brat hrabia Bigorre Centule II, hrabia Comminges Bernard I, książę Akwitanii i hrabia Poitiers Wilhelm IX Trubadur oraz wicehrabia Carcassonne, Béziers, Agde, Nîmes i Albi Bernard Aton IV Trencavel. Wraz z nimi przybyli ich słudzy i wasale. W kampanii wzięły udział także siły sprzymierzonego hrabiego Urgell Ermengola VI tego z Kastylii, hrabiego Pallars Jussà Arnala Miry, który był lennikiem Alfonsa I Walecznego, a także jego własne siły jako hrabiego Ribagorza. Stawił się również jako wasal Diego López de Haro, pan Vizcaya. Przybyli również przedstawiciele duchowieństwa: biskup Pampeluny Wilhelm I, biskup Jaca-Huesca Stefan i biskup Barbastro-Roda Rajmund, biskup Lescar Gwidon z Lons. Zjawił się również Sancho z Funes , opat z Nájera, a wkrótce potem biskup Calahorra. Za ich pośrednictwem Kościół Katolicki mocno współuczestniczył w finansowaniu wyprawy przeciwko Saragossie.

 

 Aragonia i katalońskie hrabstwa w XII wieku

 

Połączone siły chrześcijańskie pomaszerowały na południe, zajęli Almudévar, Gurrea de Gallego i Zuera wzdłuż rzeki oraz Salcey, Robres i Sariñena w Monegros, a pod koniec maja oblegali już Saragossę. Niewiele wiadomo o przebiegu oblężenia. Część historyków uważa, że ​​odcięto dopływ wody, który wpływał przez kanał Romareda, tak aby przyspieszyć upadek miasta. Trwające dziewięć miesięcy oblężenia było wielkim sprawdzianem dla morale i zdrowia chrześcijańskich wojsk. Ze swojej strony Almorawidzi wysłali z Kordoby i Granady odsiecz, aby przerwać oblężenie, ale bez powodzenia. Saragossa, tracąc wszelką nadzieję na pomoc ostatecznie poddała się 18 grudnia 1118 r. Zdobycie Torreón de la Zuda, siedziby muzułmańskiego gubernatora i umocnień otoczonego murem, jest zwykle wskazywane jako symbol upadku miasta.

 

 Gaston IV Krzyżowiec, wicehrabia Bearn w latach 1090-1130

 

Alfons I Waleczny odzyskał starą stolicę biskupią, którego urząd wydaje się był przedmiotem sporów. Prawdopodobnie król Aragonii wolał widzieć na tym urzędzie biskupa Jaca-Huesca Stefana, który był jego współpracownikiem i który w istotny sposób wykazał się w trakcie wyprawy. Jednak spór Stefana z biskupem Barbastro-Roda Rajmundem i biskupem Pampeluny Wilhelmem, sprawił że i papież był niechętny jego kandydaturze. Właśnie to mogło mieć decydujący wpływ na to, że ostatecznie biskupem Saragossy został Piotr z Librana, mnich z wicehrabstwa Béarn. Nakazał wzniesienie nowego kościoła nad starą mozarabską kaplicą El Pilar, przekształcenie głównego meczetu miasta w katedrę i udzielił zgody benedyktynom na założenie klasztoru w Pałacu Aljafería, budynku, który stał się królewską rezydencją królów Aragonii. Alfons I Waleczny nadał miastu przywilej, który miał na celu przyciągnąć chrześcijańskich osadników.

 

W warunkach kapitulacji miasta przyznano muzułmanom prawo do pozostania w Saragossie, pod warunkiem zamieszkiwania na przedmieściach przez okres jednego roku, podczas którego meczety nadal będą pełnić swoją funkcję. Mieli oni płacić takie same podatki jak przed podbojem, zachować swoje posiadłości wiejskie, mogli praktykować swoją religię i być sądzonym według własnych praw. Przyznano również prawo swobodnego wyjazdu dla tych, którzy sobie tego zażyczą. Jak widać, dzięki tym korzystnym warunkom Alfons I Waleczny starał się uniknąć wyludnienia miasta, zwłaszcza zatrzymując  wysoko wykwalifikowanych rzemieślników i kupców, dzięki czemu chciał asymilacji Mudejarów. W celu zachowania harmonijnego współistnienie różnych grup społeczno-religijnych, Alfons I Waleczny wprowadził system aljamas, który gwarantował szacunek między wspólnotami religijnymi, tak jak w innych miastach jego królestwa.

 

Po tym wszystkim miasto zostało ponownie zaludnione przez chrześcijan, którzy brali udział w zdobyciu miasta. Szacuje się, że z blisko 20 tysięcy muzułmanów wielu pozostało, a wraz z pojawieniem się nowych mieszkańców populacja wzrosła, a miasto rozrosło się poza dotychczasowe mury. Gaston IV Krzyżowiec otrzymał miasto w nagrodę za swoje dokonania.

 

  Półwysep Iberyjski w 1150 roku