Polskie rozbicie dzielnicowe to bardzo ciekawy a czasami wręcz brutalny okres w dziejach Naszego kraju. Dziś słów kilka o "synu który powstał przeciwko ojcu".
Tym wiarołomnym synem był Odon Mieszkowic w różnych okresach książę wielkopolski, poznański, w południowej Wielkopolsce i na końcu kaliski. Był on najstarszym synem Mieszka III Starego i jego pierwszej żony Elżbiety węgierskiej. Odon mimo książęcego pochodzenia nie miał łatwego życia: mając około 9 lat stracił matkę a jego ojciec poślubił Eudoksję księżniczkę ruską. Z drugą żoną Mieszko III Stary doczekał się trzech synów: Bolesława Mieszkowica, Mieszka Młodszego i Władysława Laskonogiego oraz dwóch córek: Salomei i Anastazji.
Mieszko III Stary
Jak już wiemy z niejednej opowieści o macochach, możemy się jedynie domyślać, że książę Odon nie miał lekko i musiał czuć się zagrożony ze strony nowej żony ojca i jej dzieci. Kilka pokoleń wstecz w rodzie Piastów przerabialiśmy już jak mogła wyglądać relacja między pasierbem a macochom, mam tutaj na myśli konflikt na linii Bolesław Chrobry-księżna Oda. W grę wchodziła również ojcowska miłość, która u Piastów na pstrym koniu jeździła, czyli dla przykładu Bolesław Chrobry wydziedziczył swojego pierworodnego syna Bezpryma na rzec Mieszka II Lamberta, swojego drugiego syna z kolejnego małżeństwa. Oczywiście Piastowie nie byli jakimiś zwyrodnialcami i tego rodzaju przykłady można znaleźć w wielu średniowiecznych rodach panujących.
Mając na uwadze powyższe młody książę Odon, czuł się zagrożonym ze strony swojej macochy, która, co jest czymś naturalnym, próbowała zapewnić swoim dzieciom odpowiednią pozycję i dziedzictwo kosztem książęcych dzieci z pierwszego małżeństwa. Te rodzinne napięcia w łonie wielkopolskiej linii Piastów musiały w końcu doprowadzić do wybuchu otwartego konfliktu.
Mieszko III Stary będąc księciem zwierzchnim Polski starał się egzekwować swoją pryncypacką pozycję względem młodszych książąt piastowskich oraz coraz bardziej potężnych możnych panów polskich. Ta dość autorytarna i centralistyczna polityka Mieszka III Starego doprowadziła do powstania opozycji możnowładczej, która wznieciła bunt, na czele którego stanął rodzony brat księcia-seniora Kazimierz II Sprawiedliwy. "Kronika Polski" autorstwa Wincentego Kadłubka podaje, że "do wygrania Mieszka przyczynił się nie tyle oręż brata, ile wiarołomstwo przyjaciół. Opuszczony niemal przez wszystkich porzucił jednocześnie ojczyznę i tron, zadowalając się wraz z trzema synami granicznym miasteczkiem".
Przyjmuje się, że ów "wiarołomnymi przyjaciółmi" było wielkopolskie możnowładztwo, które powstało przeciwko swojemu księciu, a na ich czele stanął pierworodny syn Odon. O motywach działania pisze mistrz Kadłubek tłumacząc, że Odon "nie chciał dopuścić do panowania synów macochy, którym ojciec przyrzekł dziedzictwo po sobie". Wynika z tego, że Mieszko III Stary idąc śladami swojego wielkiego pradziada Bolesława Chrobrego chciał wydziedziczyć swojego pierworodnego syna, kosztem młodszych synów. Książę Odon liczył sobie wówczas już około 30 lat więc zapewne miał grono swoich zaufanych popleczników a autorytarne rządy ojca musiały również w Wielkopolsce doprowadzić do powstania opozycji możnowładczej.
Upokorzony i przegnany z Krakowa Mieszko III Stary prawdopodobnie musiał zmierzyć się około 1179 r. z buntem swojego syna Odona, który został wsparty przez nie tylko możnych wielkopolskich ale również przez nowego księcia zwierzchniego Kazimierza II Sprawiedliwego. O tym fakcie pisze Wincenty Kadłubek, że "również wszyscy naczelnicy nie tylko odmawiają posłuszeństwa, ale chwytają przeciw niemu za broń. Wszyscy cieszą się z przejścia pod panowanie Kazimierza". Na tej podstawie można domniemywać, że bunt Odona wsparli również książęta Pomorza Gdańskiego oraz Leszek książę mazowiecki. Niestety ani "Kronika Polski" ani "Kronika Wielkopolska" nie opisują szczegółów buntu Odona ani jego przebiegu. Można się jedynie domyślać, że młody książę dość długo musiał się przygotowywać do wystąpienia przeciwko ojcu. W ten oto sposób Odon stał się jedynym władcą Wielkopolski i poślubił księżniczkę ruską Wyszesławę halicką.
Pieczęć konna Mieszka III Starego
Jednak Mieszko III Stary wraz z żoną Eudoksją i młodszymi synami nie miał zamiaru reszty życia spędzić na wygnaniu. Rozpoczął starania dyplomatyczne mające na celu odzyskanie Wielkopolski. Na poparcie swojego brata Kazimierz II Sprawiedliwego nie mógł liczyć z oczywistych względów. Poparcie uzyskał dopiero ze strony swoich zięciów książąt pomorskich. Tym sposobem w 1181 r. "z garstką zbrojnych podkrada się [Mieszko Stary] nocą pod metropolię [Gniezno], o świcie osacza ją, zdobywa i wkracza jako zwycięzca. Osadziwszy tam załogę, w bardzo krótkim czasie odzyskuje wszystkie ojcowskie grody, z tą samą niemal łatwością, z którą je stracił ". Następnie stary książę odbił z rąk syna ziemię poznańską około 1182 r. zostawiając w rękach syna południową Wielkopolskę tzw. ziemię przemęcką. Wincenty Kadłubek przekazuje w swojej kronice, że Mieszko III Stary przywrócił do łask swojego wiarołomnego syna i to dzięki wstawiennictwu Kazimierza II Sprawiedliwego, któremu był na rękę powrót starszego brata do Wielkopolski. Kazimierz II Sprawiedliwy czuł się zagrożony ze strony swojego bratanka Bolesława I Wysokiego księcia śląskiego, który był drugim co do starszeństwa w rodzie Piastów, za raz po Mieszku III Starym, a tym samym był drugim w kolejce do tronu jako potencjalny książę-senior, a przed Kazimierzem II Sprawiedliwym, który sięgnął po tron krakowski wbrew zapisom testamentu Bolesława III Krzywoustego.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz