Rajmund Berengar I - "Obrońca i mur ludu chrześcijańskiego"

 

Rajmund Berengar I zwany Starym był najstarszym synem hrabiego Barcelony Berengara Rajmunda I Garbatego i jego pierwszej żony Sanchy Sanchez, córki hrabiego Kastylii Sancho I Garcii i Urraki (prawdopodobnie z Saldañii). 26 maja 1035 r. kiedy zmarł jego ojciec, otrzymał w spadku hrabstwo Barcelony i Girony aż do rzeki Llobregat, jego brat Sancho - tereny przygraniczne od Llobregat do granic z muzułmanami, w tym nowe hrabstwo Penedès ze stolicą w Olèrdola, a drugi brat Wilhelm przejął hrabstwo Osony. Rajmund Berengar I w chwili wstąpienia na tron liczył sobie około 12 lat i mało prawdopodobne jest, aby hrabina Ermesinda z Carcassonne sprawowała opiekę nad swoim wnukiem. Bardziej prawdopodobne wydaje się, że powierzono go opiece możnym, zwłaszcza Poncowi Bonsillowi Marszowi, wychowawcy i doradcy nowego hrabiego.

  

9 czerwca 1049 r. Sancho zrzekł się dziedzictwa po ojcu na rzecz Rajmunda Berengara I, a 11 grudnia 1054 r. Wilhelm przekazał hrabstwo Osony swojemu starszemu bratu, przywracając w ten sposób jedność hrabstwa Barcelony. W pierwszych latach panowania Rajmunda Berengara I Geribert Mir, wnuk hrabiego Borrella II zbuntował się przeciwko niemu, ogłaszając się w 1041 r. niezależnym księciem Olèrdola. Lennicy hrabiego Barcelony zaatakowali go w odwecie za najazdy zwolenników Geriberta Miry na ich posiadłości. Wspierany przez swoich krewnych, kuzyna wicehrabiego Barcelony Udalarda II i wuja biskupa Barcelony Guislaberta I,  zaatakował pałac hrabiego Barcelony.  Buntownicy zostali odparci. W 1044 r. arcybiskup Narbonne Guifred z Cerdanyi, biskup Barcelony Guislabert I i biskup Vic Oliba wydali wyrok mający na celu zaprowadzenie pokoju między stronami konfliktu. Został on zaakceptowany przez Geriberta Mira. W 1059 r. ostatecznie podporządkował się orzeczeniu sądu w Barcelonie i przekazał Rajmundowi Berengarowi I portowy zamek na górze Montjuïc, i uznał się wasalem z ziem Olérdola.

 

 Rajmund Berengar I Stary, "Obrońca i mur ludu chrześcijańskiego"

 

W tym czasie istniał również konflikty między domem hrabiów Barcelony a rodem wicehrabiów Barcelony, reprezentowanym przez biskupa Barcelony Guislabert I, wnuka Borrella II, i jego bratanka wicehrabiego Udalarda II, który zostały rozwiązane w drodze arbitrażu przez biskupa Vic Olivę. Wznowiono walki z hrabią Cerdanyi, w których Rajmund Berengar I był wspomagany przez hrabiego Urgell Ermengola III z Barbastro, sojusz, który został odnowiony w 1050 r., kiedy otrzymał zamek Cubells w lenno, zmuszając go do wsparcia hrabiego Barcelony w jego walkach z Saracenami. W 1054 r. zawarł pakt z hrabią Cerdanyi, obiecując mu pomoc w odzyskaniu terytorium Uluges i zebraniu danin, które emirowie Saragossy i Lléridy musieli płacić hrabiom Cerdanyi, a on z kolei obiecał pomóc mu w swoich wyprawach przeciwko Maurom.

 

 Hrabstwa katalońskie w dobie panowania Rajmunda Berengara I

 

Między 1040 a 1070 r. hrabia Empúries Ponc I, złożył hołd Rajmundowi Berengarowi I, a 11 września 1054 r. hrabia Besalú Wilhelm II  przyrzekł mu wierność i pomoc w obronie jego ziem. Umowa przewidywała małżeństwo Wilhelma II z Łucją, siostrą Almodis de la Marche, a więc szwagierką hrabiego Barcelony. Umowa nie była przestrzegana i czasami dochodziło do wzajemnych najazdów między hrabiami. Ostateczne porozumienie zostało zawarte w 1057 r. Układ ten był w rzeczywistości poddaniem się Wilhelma II Rajmundowi Berengarowi I. Po tej dacie hrabia Barcelony jest uważany za seniora hrabiów Besalú.  Rajmund Berengar I podpisał również umowę z hrabią Pallars Sobirà Artau I, który to przed 27 styczniem 1058 r. poślubił wspomnianą wyżej Łucję de la Marche.

 

 Hrabstwo Empúries

 

W ten sposób hrabstwo Barcelony potwierdziło swoją dominację w regionie i poszerzyło granice, stając się polityczną osią dla ziem katalońskich. Rozbicie Kalifatu Kordoby na wiele małych państw osłabiło siłę muzułmańską na Półwyspie Iberyjskim i wielu emirów po zwycięskich wyprawach hrabiego Barcelony, uznało się jego trybutariuszami, zobowiązując się płacić mu trybut. Emir Denii i Majorki, Mudżahid Jusuf al-Amir oraz jego syn i następca Ali Iqbal Ad-Dawla, utrzymywał doskonałe stosunki z Rajmundem Berengarem I.

  

Hrabia przeprowadził liczne wyprawy przeciwko Maurom, odbierając znaczną część ich terytorium. W 1058 r. rozpoczął wojnę z emirem Saragossy Ahmedem al Muqtadirem, zajmując ziemie między Noguera Ribagorzana a zamkiem Benavarre. W 1050 r. emir Lléridy, Yúsuf Almodáfar, przekazał terytorium Camarasa Rajmundowi Berengarowi I, co doprowadziło do zmiany kierunku katalońskiej rekonkwisty, skupiającej się głównie na regionie Ribagorza. Wygląda na to, że pokój z Ahmedem al Muqtadirem został podpisany w 1062 lub 1063 r.

 

Hrabina Almodis de la Marche, która towarzyszyła mężowi w kampanii, otrzymała zamki Estopañá, Purroy i Cañelles, które przekazał jej Rajmund Berengar I.

 

 Taifat Saragossy

 

Hrabia Barcelony zorganizował także krucjatę przeciwko Barbastro, w której wzięli udział Katalończycy - siły hrabiego Urgel, Armengola III z Barbastro, biskupa Vic Wilhelm de Balsareny, Aragończycy z ich królem Sancho Ramírezem, Oksytańczycy z Francji, którym przewodził hrabia Poitiers i książę Akwitanii Wilhelm VIII oraz wojska papieskie pod dowództwem Normana gonfaloniera Stolicy Apostolskiej Wilhelma z Montreuila. Barbastro poddał się w połowie 1064 r., po czterdziestu dniach oblężenia. Miasto zostało przekazane hrabiemu Urgell Armengolowi III. Następnie ekspansja barcelońska skierowała się w kierunku Walencji i odniosła wyraźne zwycięstwo w Paternie.

 

 Hrabia Barcelony Rajmund Berengar I i hrabia Urgell Armengol III z Barbastro

 

Wkrótce potem emir Saragossy wraz z posiłkami wysłanymi przez emira Sewilli odzyskał Barbastro. Niektórzy historycy mówią o wyprawie Rajmunda Berengara I do Murcji, która nie przyniosła żadnych rezultatów, ale przeprowadził ją jego syn Rajmund Berengar II. Zdobyte ziemie i zamki były źle ufortyfikowane i zostały odbite.

 

Wojskowe kampanie Rajmunda Berengara I przeciwko Saracenom odbiły się głośnym echem w jego czasach. W dokumencie konsekracji katedry w Barcelonie z 18 listopada 1058 r.  nazwany jest "Obrońcą i murem ludu chrześcijańskiego", a w rozdziale wstępnym Usatges z Barcelony - "Obrońcą Hispaniae".

 

W 1067 r. po bezpotomnej śmierci Rogera III, hrabiego Carcassonne i Rasés oraz wicehrabiego Beziers i Agdy, wybuchł spór o sukcesję. Spierały się jego trzy siostry: Garsanda, żona Rajmunda II, wicehrabiego Narbonne, Ermengarda, żona  Rajmunda Bernarda Trencavela, wicehrabiegi Albi i Nimes oraz Adelajda, żona Wilhelma Rajmunda I hrabiego Cerdanyi. Nawet hrabia Foix Roger II zgłosił roszczenie do spadku. Śmierć Garsandy w 1068 r. utorowała drogę do spadku Ermengardzie, która wraz z mężem z dynastii Trencavel mogła przez pewien czas panować w Carcassonne. Ale Garsanda przekazała swoje prawa do dziedzictwa mężowi, a następnie swoim dzieciom, co otworzyło drzwi do przyszłych procesów sądowych. Adelajda i jej mąż sprzedali swoje prawa do dziedzictwa Rajmundowi Berengarowi I hrabiemu Barcelony. A Rajmund Berengar I, jako wnuk hrabiny Ermesindy z Carcassonne, również miał odległe prawa do spadku i włączył te hrabstwa do swojego władztwa. 

 

 

Rajmund Berengar I i jego żona Almodis de La Marche odkupują Carcassonne i Razès od dziedziczki Adelajdy i jej męża Wilhelma Rajmunda hrabiego Cerdanyi

 

Przez całe swoje panowanie musiał walczyć z silnymi konfliktami w łonie własnej rodziny. Przede wszystkim były to ingerencje babki Ermesindy z Carcassonne w rządzenie hrabstwem, które zakończyło porozumienie z 1056 r. Następnie wrogość między jego synem Piotrem Rajmundem a macochą hrabią Almodis de la Marche, doprowadziła w końcu do zamordowania jej przez pasierba 17 listopada 1071 r. w Barcelonie. Za to przestępstwo Piotr Rajmund został ekskomunikowany, wydziedziczony i wygnany.

 

W polityce wewnętrznej wyróżnia się praca legislacyjna Rajmunda Berengara I, który w 1058 r. z pomocą swoich baronów, ogłosił Usatges z Barcelony. Prawdopodobnie zbiegło się to z wielkim zjazdem, które miało miejsce w tym mieście 18 listopada z okazji konsekracji katedry. W kolejnych latach pojawiały się różne zbiory przepisów prawnych, opracowane po śmierci hrabiego. Praca legislacyjna Rajmunda Berengara I była tak owocna, tak aktualna i tak skuteczna, że przez długi czas stanowiła zasadniczą podstawę prawa katalońskiego i jedyne pisane prawo, w którym uregulowano nową organizację społeczną oraz została sformułowana polityka rodzącej się świadomości narodowej katalońskiej. Zniósł archaiczne przepisy wizygockie spisane w "Liber Iudicorum" króla Chindaswinta i w ich miejsce ustanowił nowy zbiór praw, oparty na prawie rzymskim, po części wizygockim oraz przywilejów nadawanym nowo zdobytym miastom. Jednym z jej celów było wzmocnienie systemu lennego i tym samym pozycji władcy. Hrabia Barcelony wziął pod swoją opiekę statki płynące do lub z tego miasta, czym skutecznie przyczynił się do morskiego dobrobytu Katalonii.

 

 Hrabia Rajmund Berengar I przyjmuje hołd wasala, czyn, który wyraża się złożonymi rękami

 

Rajmund Berengar I zmarł 26 maja 1076 r. i został pochowany w katedrze w Barcelonie. 14 listopada 1039 ożenił się z hrabiną Izabelą, której pochodzenie nie jest znane. Z tego małżeństwa urodziło się troje dzieci; Berengar, Arnaldo i Piotr Rajmund. Pierwsi dwaj zmarli w wieku niemowlęcym. Owdowiawszy w 1050 r. musiał później zawrzeć drugie małżeństwo, ponieważ w dokumencie z dnia 16 marca 1052 r. pojawia się hrabia Rajmund i hrabina Blanca Muller Seva. Jej pochodzenie nie zostało ustalone, ani czy mieli potomstwo.

 

Wygląda na to, że wkrótce potem Rajmund Berengar I porzucił ją, by poślubić Almodis de la Marche i to był powód, dla którego papież Wiktor II ekskomunikował hrabiego i jego nową żonę. Ich dziećmi byli bliźniacy Rajmund Berengar i Berengar Rajmund, którzy zastąpili go w hrabstwie; Inés, która poślubiła Hugona de Albo i Sancha, żona Wilhelma Rajmunda, hrabiego Cerdanyi. Istnieją przesłanki, które sugerują, że po śmierci hrabiny Almodis Rajmund Berengar I ponownie związał się z Blanką, która została odrzucona przez niego dwadzieścia lat wcześniej.

 

 Półwysep Iberyjski około roku 1065

 

Ordoño I król Asturii

 

Po ośmiu latach panowania 1 lutego 850 r. w Oviedo zmarł król Asturii Ramiro I, a jego następcą został jego syn Ordoño. Był on pierwszym monarchą Asturii, który odziedziczył tron, bez wcześniejszej elekcji. W ten sposób stał się pierwszym dziedzicznym królem tego chrześcijańskiego kraju. Krótko po wstąpieniu na tron musiał stawić czoło powstaniu Basków, którzy prawdopodobnie mieli poparcie rządzącego Saragossą rodu Banu Qasi. Ordoño udało się stłumić powstanie, ale kiedy wrócił do Oviedo, otrzymał wiadomość, że armia muzułmańska zamierza zaatakować region Vardulias. W tej sytuacji król zawrócił armię i zatrzymał się nad brzegiem rzeki Ebro, co zmusiło armię muzułmańską do odwrotu do Emiratu Kordoby. Maurowie nie osiągnęła zamierzonego celu.

 

 Ordoño I, król Asturii

  

Mimo tego zwycięstwa sytuacja nie uległa poprawie, ponieważ po tej kampanii gubernator Saragossy Musa ibn Musa postanowił zbudować fortecę w mieście Albaida, obecnie Albelda. Było to ogromne zagrożenie dla bezpieczeństwa państwa króla Ordoño, ponieważ baskijskie ziemie mogły skorzystać z okazji, by ponownie zbuntować się przeciwko Asturyjczykom i dołączyć do rodu Banu Qasi. Monarcha szybko zreorganizował swoją armię i skierował się w stronę fortecy. Po rozbiciu obozu w okolicach wspomnianego miasta rozpoczęło się jego oblężenie. Musa ibn Musa szybko przyszedł na pomoc swoim ludziom, ale po ciężkiej walce, ciężko ranny, musiał zarządzić odwrót, a miasto zostało zrównane z ziemią przez siły chrześcijańskie.

  

W tym czasie skomplikowała się wewnętrzna sytuacja polityczna w Emiracie Kordoby, co niewątpliwie umiejętnie wykorzystał król Ordoño I. Asturyjczycy  zorganizowali wówczas ważne kampanie mające na celu zwiększenie jego pozycji w regionie. W 854 r., po wybuchu powstania mozarabów w Toledo, król Asturii wysłał armię na pomoc buntownikom, którą kierował jego brat (?) hrabia Bierzo, Gatón. Wojska asturyjskie zostały również wsparte siłami króla Nawarry Garcíi Íñigueza. Kampania nie przyniosła oczekiwanego sukcesu, ponieważ sam Emir Kordoby, Muhammad I, przybył do miasta, aby stłumić bunt, pokonując armie Toledo i Asturii w bitwie pod Guadalete.

 

 Drzewo genealogiczne królów Asturii

 

Pomimo tego, jak donoszą muzułmańskie kroniki, straty chrześcijan nie były tak duże, ponieważ wkrótce potem hrabia Bierzo uczestniczył w ważnych kampaniach wojennych, a Toledo zachowało swoją niezależność. Nie wszystkie wyprawy króla Ordoño zakończyły się  niepowodzeniem, ponieważ wkrótce po tym incydencie Asturyjczycy zorganizowali kilka wypraw, które odniosły niezwykły sukces. Przeprowadził kolejny najazd na ziemie Emiratu Kordoby, zajmując takie miasta jak Salamanca czy Coria, gdzie ustanowił swojego gubernatora i nakazał przebudowę murów ważnych miast. Mimo tego nie były aż tak zaludnione, jak Tuy, Astorga, León czy Amaya, które również zostały odzyskane w czasach panowania Alfons I Katolickiego. Proces ponownego zasiedlenia ziem, po ucieczce ludności muzułmańskiej, był bardzo powolny. Wynikało to z faktu, że tereny te były przygraniczne i stawały się terenem ciągłych walk chrześcijańsko-muzułmańskich .

  

Muhammad I próbował ukarać zuchwałego króla Asturii i zorganizował przeciwko niemu dwie kolejne wyprawy w latach 862 i 863. W drugiej z tych wypraw armie muzułmańskie przedostały się na obszar Alava i Kastylii pierwotnej (primitiva Castilla) i zaatakowały region Miranda, gdzie zostały zaskoczone przez armie króla Ordoño, które zmusił do wycofania się na południe. Prawdopodobnie w Pancorvo miała miejsce krwawa bitwa, która musiała mieć katastrofalne konsekwencje dla Emiratu Kordoby, ponieważ po tym wydarzeniu nie dokonali oni żadnej odwetowej wyprawy w następnym roku w 864. Emirowi udało się po latach wysłać armię zebraną z całej Andaluzji, która zniszczyła chrześcijańską fortecę Frias. Silna armia muzułmańska wtargnęła do doliny Miranda i Alava, która została zrównana z ziemią, gdzie pierwszy kastylijski hrabia Rodrigo został całkowicie pokonany 9 sierpnia 865 r. w bitwie pod Morcuera.

 

 Rozwój terytorialny królestwa Asturii

 

Klęska wojsk chrześcijańskich zahamowała proces ponownego kolonizowania Płaskowyżu Centralnego przez władców Asturii. Wznowił je syn Ordoño, Alfons III Wielki.

 

Królestwo Asturii za panowania króla Ordoño było atakowane również przez przybyszy z północy, Wikingów, którzy w latach 858-861 wielokrotnie dokonali najazdów na Półwysep Iberyjski. Próbowali zaatakować wybrzeże galicyjskie i zostali odparci przez hrabiego Piotra. Możliwe, że siłami Wikingów dowodził Björn Żelaznoboki, syn na wpółlegendarnego Ragnara Lodbroka. Wikingowie przybyli na 62 statkach, zaatakowali Rías Altas i ujściem rzeki Arosa dotarli do siedziby biskupiej Irii Flavii, którą splądrowali. Następnie zatrzymali się w okolicach Santiago de Compostela, które oblegli. Hrabia Piotr zmierzył się z nimi, pokonał ich i zniszczył 38 statków. Ci, którzy przeżyli, udali się w kierunku Al-Andalus (Emiratu Kordoby).

 

W ostatnich latach życia Ordoño nie mógł aktywnie uczestniczyć w kampaniach obronnych prowadzonych przeciwko muzułmanom, chociaż jego współpracownicy zawsze uwzględniali opinie władcy. Król w tym czasie był już chory na podagrę, stopniowo podupadał na zdrowiu aż 27 maja 866 r. zmarł w wieku 45 lat. Po jego śmierci tron Asturii przejął jego syn  Alfons III Wielki.

 

Droga Krystiana VII hrabiego Oldenburga na tron królewski

 

Po nagłej śmierci Krzysztofa III bawarskiego kraje Unii Kalmarskiej (Dania, Szwecja i Norwegia) pozostały bez króla i bez naturalnego następcy tronu, ponieważ Krzysztof zmarł bezdzietnie. Duńska Rada Państwa ofiarowała tron księciu Szlezwiku i Holsztynu Adolfowi VIII. Był on przez swoją prababkę, hrabinę Zofię z Werle, wnuczkę Eryka V Glippinga, potomkiem króla Danii Waldemara II Zwycięskiego. Ale Adolf, mimo że miał zaledwie 47 lat, powiedział „NEIN” i zamiast tego jako idealnego kandydata do korony wskazał swojego 22-letniego siostrzeńca,  hrabiego Oldenburga Krystiana VII. Poprzez swoją matkę Jadwigę holsztyńską młody hrabia wywodził się również z duńskiej rodziny królewskiej poprzez prababkę Jadwigi, Rychezę, która była córką króla Eryka V Glippinga. Od strony swojego dziadka, hrabiego Oldenburga Krystiana V, Krystian VII również pochodził od Eryka IV Denara od Pługa, natomiast przez swoją babkę księżniczkę Katarzynę Elżbietę z Brunszwiku-Lüneburg - od króla Abla. Krystian VII musiał jednak wyraźnie obiecać swojemu wujowi, że będzie przestrzegał zapisów zawartych w tzw. "Constiutio Valdemariana", prawie ustanowionym w 1326 r. przez króla Danii Waldemara III. Prawo to mówi, że jedna osoba nie może być jednocześnie władcą Danii oraz południowej Jutlandii, czyli księstwa Szlezwiku.

    

 

Adolf VIII książę Szlezwiku i Holsztynu odmawia przyjęcia korony duńskiej

 

Duńska Rada Państwa miała problemy z zatwierdzeniem Krystiana na króla w Norwegii, a Szwecja zerwała Unię Kalmarską w 1448 r., wybierając królem Karola Knutssona Bonde. Po podpisaniu memorandum wydanego przez duńską Radę Państwa, w którym stwierdzono, że żaden cudzoziemiec nie może wejść ani zostać przyjęty do Rady Państwa i że nie można podejmować żadnych ważnych decyzji poza Radą Państwa, Krystian został okrzyknięty królem na Radzie w Viborgu w dniu 28 września 1448 roku, a 28 października 1449 został koronowany w Katedrze Marii Panny w Kopenhadze. W tym samym czasie Krystian poślubił 18-letnią wdowę po królu Krzysztofie III bawarskim, Dorotę brandenburską. To był warunek objęcia tronu. Duńczycy obawiali się, że będą musieli królowej-wdowie zapłacić wysokie odszkodowanie za majątek pozostawiony w Danii w przypadku małżeństwa z polskim królem Kazimierzem IV Jagiellończykiem, które było jej proponowane.

 

 Krystian I król Danii, Szwecji i Norwegii i jego małżonka Dorota brandenburska

  

Wstąpienie na tron duński Krystiana hrabiego Oldenburga, oznacza początek panowania nowej dynastii królewskiej zwanej Oldenburską, która panuje po dziś dzień w Danii - Małgorzata II i Norwegii - Harald V. Do dynastii Oldenburgów zaliczyć trzeba również Filipa księcia Edynburga, męża królowej Elżbiety II a tym samym ich syna księcia Karola i wnuków książąt Williama i Harego.