Wojna o sukcesję po Babenbergach i Czechy u szczytu swojej potęgi

 

Książę Austrii i Styrii Fryderyk II Kłótliwy zwany też Walecznym wykorzystując trudną sytuację Węgier po najeździe mongolskim z 1241 roku wszczął wojnę i zajął trzy przygraniczne węgierskie komitaty. W 1246 r. króla Węgier Béla IV rozpoczął wojnę odwetową z władcą Austrii. 15 czerwca 1246 r. doszło do bitwy nad rzeką Litawą. Zasadniczo nieznaczne starcie austriacko-węgierskie, które zakończyło się zwycięstwem sił austriackich, okazało się brzemienne w skutkach, ponieważ bezdzietny książę Fryderyk II został zabity w niewyjaśnionych okolicznościach podczas walk. Wraz ze śmiercią Fryderyka wymarł ród Babenbergów i rozpoczął się okres, znany jako austriackie interregnum, podczas którego osierocone kraje stały się przedmiotem długich walk między rywalizującymi mocarstwami.

 

Bela IV po bitwie odzyskał zajęte uprzednio przez księcia austriackiego trzy komitaty przygraniczne.

   

Śmierć Fryderyka II Kłótliwego księcia Austrii i Styrii

   

Ponieważ "Privilegium minus" z 1156 r. przewidywał również możliwość dziedziczenia w linii żeńskiej, prawo do Austrii po Fryderyku II przysługiwało jego siostrze Małgorzacie i bratanicy Gertrudzie. Rozpoczął się wyścig o rękę dziedziczek posiadłości Babenbergów. Wyścig wygrali czescy Przemyślidzi, którzy jeszcze za życia Fryderyka bezskutecznie próbowali wżenić się w ród Babenbergów. Bardzo szybko bo jeszcze w 1246 r. zawarto małżeństwo między synem króla Czech Wacława I, Władysławem margrabią morawskim i Gertrudą. Przejęcie Austrii przez Wacława I czeskiego ostatecznie zakończyło się sukcesem. „Per hoc Wladislaus habebat Austriae ducatum“ oznaczało, że Czechy triumfowały, a wspierany bogatym dziedzictwem swojej żony i potencjałem militarnym Czech, Władysław szybko został uznany przez austriacką szlachtę za swojego pana. Gertruda była teraz panującą księżną Austrii, którą pozostała nominalnie do 1269 r. Po krótkiej chorobie męża po raz pierwszy została wdową 3 stycznia 1247 r.

  

Gertruda Babenberg księżna Austrii i Styrii

   

W połowie 1248 r. 22-letnia księżna Gertruda poślubiła Hermana VI margrabiego Badanii. Nowy małżonek osiadł w Austrii zostawiając Badenię w ręku swojego brata Rudolfa. 14 września papież Innocenty IV potwierdził Hermana na urzędzie księcia Austrii jako męża Gertrudy, która w 1249 r. w Allandii urodziła męskiego spadkobiercę imieniem Fryderyk. Herman nie był w stanie opanować sytuacji w Austrii, gdzie zmagał się z oporem możnych panów, dlatego Gertruda wraz z dwójką dzieci Fryderykiem i Agnieszką przeniosła się do krewnych w Miśni w Saksonii. Tam dowiedziała się o rzekomym otruciu drugiego męża w dniu 4 października 1250 r. Nie ma dowodów na otrucie margrabiego. Owdowiała Gertruda straciła przychylność papieża, a tym samym szansę na dochodzenie swoich roszczeń do panowania w Austrii, po tym jak odmówiła spełnienia życzenia papieża Innocentego IV, który oczekiwał jej ślubu z bratem antykróla niemieckiego Wilhelma holenderskiego, Florisa.

   

Austriackie możnowładztwo zaoferowało młodszemu synowi króla Czech Wacława I Przemysłowi Ottokarowi II władzę nad księstwami. Wymagało to jednak małżeństwa z dziedziczką rodu Babenbergów. Mający około 22l ata Przemysł Ottokar odmówił poślubienia wdowy po bracie i 11 lutego 1252 r. poślubił 47-letnią Małgorzatę w zamkowej kaplicy w Hainburgu. Panna młoda była starsza od swojego teścia król Wacława I. Przemysł Ottokar miał cesarskie przywileje opatrzone złotą bullą, "Privilegium Minus" i jego potwierdzenie przez cesarza Fryderyka II w 1245 r. W ten sposób Małgorzata przekazała mężowi księstwa Austrii i Styrii. Papież Innocenty IV, który wcześniej kilkakrotnie zmieniał strony między Gertrudą i Margarzatą, 6 maja 1252 r. potwierdził legalność przekazanych księstw.

   

Małgorzata Babenberg, żona Przemysła Ottokara II 

   

Mieszkająca w Kahlenbergu pod Wiedniem księżna Austrii i Styrii Gertruda, przegrała spór o dziedzictwo i utraciła wsparcie Czech ponieważ jej ciotka Małgorzata poślubiła Przemysła Ottokara II. W ten sytuacji nie miała wyjścia i sprzymierzyła się z królem Węgier Belą IV, i latem 1252 r. wyszła po raz trzeci za mąż za jego krewnego księcia halickiego Romana Daniłowicza. W mieszanie się króla Beli IV w spór o dziedzictwo po Babenbergach był równoznaczne z wybuchem wojny czesko-węgierskiej trwającej w latach 1252-1254. Ponieważ niemożliwe okazały się próby wyegzekwowania władzy w krajach dziedzicznych Babenbergów Roman w następnym roku opuścił Gertrudę i ich córkę Marię, i powrócić na Węgry.

  

Wacław I król Czech 

   

W tej sytuacji pod koniec 1252 r. stany styryjskie jednogłośnie wybrały Stefana, syna króla Beli IV, na swojego księcia. Bela IV, sprzymierzony z księciem Bawarii Ottonem II, księciem Polski Bolesławem V Wstydliwym i Romanem halickim, podjął w 1253 r. nieudany atak na Morawy i Austrię. Papież interweniował w ten konflikt. 3 kwietnia 1254 r. zawarto pokój w Pozsony, który przyznawał Styrię Węgrom. Gertruda, porzucona przez Romana w 1253 r., otrzymała kilka hrabstw i miast w Styrii, w tym Voitsberg i Judenburg.

 

Jednak pokój nie trwał zbyt długo. W 1257 r. król Przemysł Ottokar II dokonał nieudanej inwazji na Bawarię, po czym został zmuszony do zawarcia pokoju z Henrykiem XIII księciem Dolnej Bawarii. Możnowładztwo styryjskie niezadowolone z węgierskich rządów wznieciło bunt. Czesi wsparli powstańców i wybuchła na nowo wojna z Węgrami. Po pokonaniu Beli IV w 1260 r. w bitwie pod Kresenbrunn ostatecznie król Czech zdobył Styrię i tytuł księcia Styrii.

Przemysł Ottokar II król Czech

W 1261 r. Przemysł Ottokar II rozwiódł się z podstarzałą Małgorzatą Babenberg i poślubił wnuczkę Béli IV Kunegundę węgierską, która urodziła mu upragnionego syna i dziedzica Wacława II. Po rozwodzie z Małgorzatą król Przemysł Ottokar II stał się przeciwnikiem Gertrudy. W 1267 r. odebrał jej dobra, a dwa lata później wypędził z kraju. Znalazła schronienie w Miśni. Zmarła w klasztorze klarysek w Seußlitz koło Miśni i tam została pochowana. W 1266 r. Przemysł Ottokar II zajął Cheb i zorganizował kolejną wyprawę na Bawarię. W 1269 r. zgodnie z postanowieniami układu podiebradzkiego z 4 grudnia 1268 r. król Czech odziedziczył księstwo Karyntii i margrabstwo Krainy po swoim kuzynie Ulryku III, przy czym musiał pokonać pominiętego brata zmarłego władcy Filipa hrabiego Lebenau. W 1270 r. Przemyślida wdał się w spór z nowym królem węgierskim Stefanem V, w wyniku którego doszło do trzeciej wojny czesko-węgierskiej. Węgrów wsparł książę dolnobawarski i w lipcu 1271 r. najechał Austrię, którą splądrował. W 1271 r. akwilejska kapituła katedralna mianowała Przemysła Ottokara II administratorem generalnym Patriarchatu Akwilei co umożliwiło mu przejecie sąsiedniego margrabstwa Friuli. Pełnił tę funkcję do 1272 r. W 1273 r. Wybuchła czwarta wojna czesko-węgierska.

   

Szczyt potęgi króla Czech Przemysła Ottokara II - zasięg terytorialny królestwa czeskiego

Te czeskie podboje mogły się ziścić tylko i wyłącznie dzięki temu, że w tym czasie Rzesza Niemiecka przeżywała okres Wielkiego Bezkrólewia, czasu wielkiego chaosu. W 1273 r. Rudolf I Habsburg został wybrany na nowego króla niemieckiego, który odmówił Przemysłowi Ottokarowi II prawa do Austrii, Styrii, Cheby, Krainy, Karyntii i Friuli, aby móc je samemu przejąć. Król niemiecki wzywał króla czeskiego, aby ten stawił się na Reichstagu, ten jednak ignorował wezwania swojego seniora i odmawiał uznania jego wyboru. W 1276 r. armia króla Rudolfa wsparta przez króla Węgier Władysława IV Kumańczyka i Henryka XIII księcia Dolnej Bawarii zaatakowała alpejskie ziemie króla czeskiego. Większość możnych na tych ziemiach natychmiast odwróciła się od Przemyślidy, a król czeski musiał się z nich wycofać. Alians ten zmusił Przemysła Ottokara II do formalnego uznania Rudolfa I jako króla Niemiec oraz zwrotu Austrii, Karyntii oraz Styrii. Dodatkowo Przemyślida stał się lennikiem Rudolfa I w Czechach i na Morawach. Następnie w Czechach stanął w obliczu opozycji Witkowiców i Boresza z Rieseburka. Po zdławieniu tej opozycji w 1278 r. rozpoczął kampanię przeciwko Rudolfowi, mając na celu odzyskanie kontroli nad utraconymi ziemiami austriackimi. 26 sierpnia 1278 r. został jednak pokonany w bitwie pod Suchymi Krutami, w której poległ. Tym sposobem Austria, Styria, Karyntia i Kraina wpadły w ręce nowego rodu Habsburgów, który trzymał te ziemie aż do 1918 r.

 

Jeśli zaciekawił Cię tekst polecam również związany z tym wątek bawarski pt.:

"Między młotem a kowadłem - Henryk XIII książę Dolnej Bawarii" , który znajdziesz pod poniższym linkiem

https://historix-tours.blogspot.com/2021/11/miedzy-motem-kowadem-henryk-xiii-ksiaze.html 

Wojna pomorsko-brandenburska w latach 1283-1284

 Na początku 1283 r. magdeburska kapituła katedralna poprosiła papieża Marcina IV o powołanie na arcybiskupa margrabiego brandenburskiego Eryka z dynastii askańskiej. Prośba ta została spełniona w bulli papieskiej z 15 maja, dzięki czemu Askańczycy brandenburscy zyskali bardzo znaczący wzrost swoich wpływów politycznych w północnych Niemczech. Spowodowało to jeszcze większą  opozycję przeciwko rosnącej potędze Brandenburgii. Przede wszystkim Lubeka starała się zawrzeć przeciwko nim wielkie przymierze. 13 czerwca 1283 r. Jan II książę Saksonii-Lauenburg, Bogusław IV książę pomorski, Wisław II książę Rugii, Helmold III hrabia Schwerinu, Mikołaj I hrabia Dannenbergu, Jan II i Mikołaj III książęta Meklemburgii i liczne miasta hanzeatyckiego okręgu wendyjskiego, takie jak Lubeka, Stralsund, Greifswald, Wismar, Rostock, Szczecin, Demmin i Anklam, zawarły na okres 10 lat pokój ziemski w Rostocku, który był wyraźnie skierowany przeciwko Brandenburgii. Nie jest do końca jasne, co skłoniło księcia pomorskiego do stanięcia po stronie przeciwników Brandenburgii. W każdym razie margrabiowie natychmiast zwrócili się przeciwko niemu i zajęli pomorskie miasta Stargard, Pyrzyce, Gardziec i Gryfino, które były niegdyś gwarancją udzielenia pomocy na podstawie umowy z 1 czerwca 1278 r., które przejął i trzymał Bogusław IV, tak że 4 czerwca 1283 r. poprosił o pomoc finansową Lubekę. Została ona mu udzielona i ponownie udało mu się odbić Stargard, Gardziec i Gryfino. Jednak 28 października margrabiowie brandenburscy ponownie przejęli Stargard i zajęli cały obszar wokół miasta. Przyłączyło się do nich kilku pomorskich możnych panów, być może z powodu niezadowolenia z rosnących wpływów hanzeatyckich miast będących w sojuszu rostockim.

   

Pieczęć konna Bogusława IV księcia pomorskiego

Pieczęć konna Wisława II księcia rugijskiego

 Wydaje się, że macocha Bogusława IV księżna-wdowa Matylda askańska i jej dwaj młodzi synowie Barnim II i Otton I od czasu do czasu zbliżali się do Brandenburgii. Od początku relacje Bogusława IV z macochą nie były zbyt bliskie i serdeczne. Przyczyną tego stanu rzeczy było jednak to, że dawał jej różne dowody osobistej niechęci. Wojna z Marbrabstwem brandenburskim trwała przez pewien czas, aż do interwencji Rudolfa I Habsburga króla Niemiec, który wymusił zawarcie 13 sierpnia 1284 r. pokoju w Vierraden. Bogusław IV obiecał zapłacić odszkodowanie za szkody wojenne, ale odzyskał zamki okupowane przez Brandenburczyków. Sąd arbitrażowy miał rozstrzygać spory z margrabiami brandenburskimi z linii ottońskiej, którzy reprezentowali interesy księżny-wdowy Matyldy i jej synów. Nie wspomina się o lennie pomorskim, ponieważ książęta go nie kwestionowali. Książę Wisław II rugijski również przyłączył się do pokoju.

  

Północne Niemcy w 1250 roku

   

   

Pogranicze pomorsko-brandenbursko-meklemburskie

Bolko II ziębicki lennikiem króla Czech

 29 sierpnia 1336 r. w obozie pod Straubingiem w Bawarii książę ziębicki Bolko II złożył hołd lenny królowi czeskiemu Janowi Luksemburskiemu. W zamian książę ziębicki otrzymał w dożywotnie władanie ziemię kłodzką.

    

Należy nadmienić, że Bolko II ziębicki długo opierał się presji czeskiej. Nawet w 1335 r. doszło do interwencji zbrojnej Luksemburgów. W trakcie której doszło do udanej obrony oblężonych Ząbkowic Śląskich. Bolko II ziębicki odparł skutecznie czeski najazd pokonując wojska czeskie, którymi dowodził Karol Luksemburski, margrabia Moraw, następca tronu czeskiego. Książę piastowski nie potrafił wykorzystać swojego zwycięstwa i faktu wzięcia do niewoli czeskich rycerzy, których zwolnił za bardzo nieduży okup.  

   

Mimo tego sukcesu, książę ziębicki coraz bardziej był przekonany, że obrona przed Luksemburgami jest bezcelowa, tym bardziej że Kazimierz III Wielki zaczął układać się z królem Czech. Bolko II ziębicki borykał się z ciągłymi kłopotami finansowymi z powodu swojej rozrzutności. Jego wierzycielami byli m. in. mieszczanie wrocławscy. Inną ważną przyczyną było przekazanie Piastowi w dożywotnie władanie ziemi kłodzkiej. W akcie lennym potwierdzonym przez poddanych Bolko II zobowiązał się, że po wymarciu jego potomków księstwo ziębickie przejdzie pod bezpośrednie panowanie króla Czech. W tej sytuacji Bolko II ziębicki nie był w stanie dłużej opierać się presji Luksemburgów.

   

Co ciekawe, po złożeniu hołdu lennego królowi czeskiemu i przejęciu ziemi kłodzkiej, problemy finansowe Piasta nie zniknęły. W 1337 r. został zmuszony do zastawienia Karolowi Luksemburskiemu Ząbkowic Śląskich, a wkrótce potem za sumę 2300 grzywien Strzelina, Wiązowa i Kątów Wrocławskich. Swojemu krewnemu Bolkowi II Małemu zastawił Dzierżoniów. Ostatecznie wolna od zastawów pozostała tylko stolica księstwa Ziębice.

  

11 czerwca 1341 r. w Ziębicach zmarł Bolko II. 

Śmierć Fryderyka Barbarossy

 Krucjata nie jest formą rozrywki ani zabawy. Cesarz Fryderyk I Rudobrody (Barbarossa) doskonale o tym wiedział, ponieważ już jako młody człowiek brał w niej udział. Niemniej jednak postanowił wyruszyć do Jerozolimy ponownie i to w zaawansowanym wieku 70 lat. Poprowadził armię liczącą 15 000 krzyżowców z Ratyzbony przez Wiedeń do Cesarstwa Bizantyjskiego. Wśród jej przywódców było wielu niemieckich arystokratów, takich jak Herman margrabia Badenii i Ludwik III hrabia-krajowy Turyngii. Po zimowaniu w południowej Bułgarii armia krzyżowców przeszła do Azji Mniejszej w pobliżu Gallipoli w połowie marca 1190 r. Byli w drodze przez ponad rok. Armia poruszała się wzdłuż rzeki Saleph przez kilka dni i walczyła w parnym upale. Nie wiadomo, dlaczego Fryderyk Barbarossa wybrał żmudną drogę lądową. Drogą morską jego żołnierze dotarliby do celu w kilka miesięcy wcześniej. Z drugiej strony w Azji Mniejszej rycerze musieli przedzierać się przez liczne grzbiety górskie, gdzie stracili znaczną część zaopatrzenia. Do tego dochodziło wrogie nastawienie miejscowej ludności muzułmańskiej.

10 czerwca 1190 r. nastąpiła katastrofa. Starzejący się cesarz utonął w rzece.

   

Jak doszło do wypadku, niestety dokładnie nie wiemy. Czy Fryderyk Barbarossa kąpał się? Czy próbował przekroczyć rzekę? Czy prąd go porwał? Czy umarł natychmiast czy kilka godzin później? Krótko po śmierci Rudobrodego krążyły różne wersje tego, jak umarł stary cesarz.

I wokół jego szczątków zaczęły powstawać legendy. Ponieważ zrobiono naprawdę dziwną rzecz. Z ciała Fryderyka Barbarossy wyjęto organy wewnętrzne i ciało przetarto solą, aby można je było przenosić w upale. Trzy tygodnie później został pocięty na kawałki w Antiochii i zagotowany w wodzie z octem, aby oddzielić mięso od kości. Mięso zostało pochowane w katedrze. Kości zostały jednak przeniesione wraz z armią krzyżowców do Tyru w Libanie. Kości zmarłego cesarza miał być pochowany w kościele Grobu Świętego w Jerozolimie, ale żaden krzyżowiec nie mógł dostać się w pobliżu tego miasta, którego zresztą nie udało się odzyskać. W ten sposób cesarz Fryderyk I Barbarossa znalazł swoje ostateczne miejsce spoczynku w kościele Jana Chrzciciela w pobliżu libańskiego miasta Tyr.  Tutaj ślad po nich zaginął. I dzięki temu zaczęły się tworzyć legendy. Na przykład, że Fryderyk Barbarossa wcale nie zmarł, ale śpi w górach i przebudzi się, aby wspomóc Niemcy w trudnych czasach.

  

Rzekomo astronom ostrzegał wcześniej cesarza, że poniesie śmierć w wodzie, i dlatego Fryderyk Barbarossa wybrał drogę lądową przez Bałkany do Azji Mniejszej.

   

Cel krucjaty, którą podjął Fryderyk wraz z Ryszardem Lwie Serce królem Anglii i Filipem II Augustem królem Francji, nie został osiągnięty. Zamiast odbić Jerozolimę z rąk muzułmanów, zdobyto tylko Akkę.