Dziś post o średniowiecznej braterskiej miłości w wydaniu duńskim, czyli o Ablu, który stał się Kainem.
Eryk Waldemarsson urodził się w 1216 r. jako syn króla Waldemara II Zwycięskiego i królowej Berengarii portugalskiej, i natychmiast został mianowany księciem Szlezwiku (Jutlandii Południowej). Eryk jako 16-latek został koronowany na współwładcę Waldemara II Zwycięskiego, a jego młodszy brat Abel otrzymał wówczas Szlezwik. Eryk jako 25-latek został 28 marca 1241 r. jedynym królem po śmierci ojca jako Eryk IV.
Eryk IV „Denar od pługa” jako król zasiadający na tronie, oraz łaciński napis "ERICUS REX DEI CARUS AMICUS", czyli "KRÓL ERYK DROGI PRZYJACIEL BOGA" - Kościół św. Benedykta w Ringsted
Król Waldemar II Zwycięski wpadł na pomysł, aby feudalna struktura Danii opierała się na królu jako centralnej postaci i jego wasalach, którzy mieli wspólnie rządzić poddanymi. Przy czym miała to być dość centralistyczna struktura władzy a wasale mieli być zepchnięci na margines i być swego rodzaju namiestnikami króla na prowincji. To nie podobało się w Szlezwiku. Eryk IV i książę Abel nie zgadzali się ani w sprawach prowadzenia polityki w Szlezwiku, ponieważ jego książę Abel spoglądał na swoją niemiecką rodzinę, w której panowały inne stosunki między panem seniorem a jego wasalem, który był wręcz suwerenem na swojej ziemi. Abel również nazywał siebie „królem”, a konflikt mógł być zakorzeniona w fakcie, że panujący król wybierał księcia i następcę tronu jako swojego współrządcę - a miał nim być właśnie Abel, ponieważ Eryk nie miał synów. Jednak Eryk IV „Denar od pługa” NIE wybrał Abla na swojego współkróla i następcę tronu. Dlatego też, Abel ogłosił się samozwańczym królem.
W każdym razie po roku swojego panowania król Eryk IV toczył już otwartą wojnę z księciem Ablem. Król Eryk chciał wznowić agresywną politykę ojca wobec Holsztynu, ale książę Abel był związany z Holsztynem poprzez swoją żonę Matyldę, córkę hrabiego Adolfa IV, hrabiego Holsztynu. Spory między braćmi uspokoiły się, ale w 1246 r. wybuchły ponownie. Eryk IV musiał stawić czoło koalicji złożonej z trzech młodszych braci - księcia Abla ze Szlezwiku, hrabiego Krzysztofa z Lolland-Falster i hrabiego Knuda z Blekinge. Koalicja młodszych braci była sprzymierzona z Holsztynem i Lubeką. Wreszcie, wpływowa i potężna duńska rodzina możnowładcza Hvide również zwróciła się przeciwko Erykowi IV „Denarowi od pługa”. Wychodzi na to, że król musiał mieć duże umiejętności zniechęcania do siebie ludzi.
W 1249 r. Eryk IV nie miał pieniędzy i zaproponował podatek, nad którego wprowadzeniem zastanawiał się już jego ojciec Waldemar II Zwycięski – „orać pieniądze”- tj. jeden podatek na osobę, na pług, który posiadałeś, niezależnie od tego, czy byłeś już podatnikiem, czy nie. Podatek od pługa był wyjątkowo niepopularny i doprowadził do wybuchu buntu chłopów w Skanii. Ciężką sytuację króla wykorzystał Abel, który przy wsparciu sprzyjającego mu duchowieństwa ponownie zaatakował brata. Erykowi IV udało się zdławić powstanie w Skanii, potem najechał Szlezwik, gdzie także odniósł sukces. W 1250 r. królowi Erikowi IV udało się zająć rezydencję księcia Abla, miasto Szlezwik, i ostatecznie pokonać swojego młodszego brata. Było to jednak kosztowne zwycięstwo, a Abel dzięki łaskawości królewskiego brata utrzymał Szlezwik jako hrabstwo. Tak umocniony Eryk IV rozpoczął wojnę z Holsztynem. Rendsburg został zdobyty przez Duńczyków, ale Jan I, hrabia Holsztynu, szwagier Abla, obległ Rendsburg, a król Eryk IV rzucił mu się na pomoc i po drodze odwiedził dwór księcia Abla, w celu zawarcia ostatecznej ugody. Król został bardzo mile przyjęty, po czym Abel podstępnie pojmał Eryka IV i następnie przekazał jednemu ze swoich rycerzy, Tyge Bostowi (być może chodzi Tyge Bust z rodu Hvide?), który według Abla mógł zrobić z królem, co mu się tylko podoba. Tyge Bost i jego ludzie wypłynęli łodzią wiosłową z królem na pokładzie na zatokę Schlei. Następnie przybyła nowa łódź z rycerzem Lave'em (lub Laugeerem) Gudmundssonem. Kiedy król to zobaczył, wiedział, że to już jest jego koniec. Lave Gudmundsson zabrał króla i popłynął z nim na zachodni brzeg, ściął mu głowę i próbował utopić zdekapitowane zwłoki władcy w wodach Schlei. W taki oto sposób zginął 34-letni Eryk IV „Denar od pługa”, przynajmniej według spisanych relacji ludzi księcia Abla. Powszechnie uważa się, że to książę Abel maczał palce w tej zbrodni a być może stała za tym rodzina Hvide, ale Eryk IV „Denar od pługa” był skłócony z wieloma możnymi panami, którzy mogli chcieć jego śmierci.
Ścięte zwłoki króla Eryk IV „Denara od pługa” spławione w zatoce Schlei - Kościół św. Benedykta w Ringsted
Podsumowując przydomek „Denar od pługa nadany królowi Erykowi IV Waldemarssonowi,”, pochodzi od wprowadzonego przez niego niepopularnego podatku od pługa. Cechy jakimi można scharakteryzować króla Eryka IV „Denara od pługa” są trudne do ustalenia, ponieważ współczesne opisy wzajemnie się wykluczają. Jednak wydaje się, że był pobożny, energiczny, a może nawet jego działania były naznaczone dobrymi intencjami. Dodatkowo Eryk IV cechował się niezwykłą zdolnością do stawiania się potężnym wrogom na czele z własnym bratem księciem Ablem. Mimo tego Eryk IV został zamordowany przez Lave'a Gudmundssona po 9 latach i 135 dniach swojego panowania 10 sierpnia 1250 r.
W historiografii duńskiej uchodzi za słabego i przeciętnego króla, który przez większość okresu swojego panowania był skonfiktowany lub w stanie wojny ze swoimi młodszymi braćmi, zwłaszcza z Ablem księciem Szlezwiku.
W tej sytuacji Abel wstąpił na tron w atmosferze podejrzeń o zamordowanie swojego brata - powstało o nim wówczas powiedzenie "Abel z imienia, Kain z uczynków" („Abel af navn, Kain af gavn”).
Jezus Chrystus i Maria Matka Boska w Kościele św. Benedykta w Ringsted
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz