18 stycznia 1223 r. zmarł król Gruzji Jerzy IV Lasza. Nowym gruzińskim władcą została Rusudan, córka królowej Tamary Wielkiej i siostra zmarłego króla. Jerzy IV Lasza nie doczekał się syna poczętego z małżeńskiego łoża. Dał swojemu nieślubnemu synowi Dawidowi dobre wychowanie i dobra książęce.
Królowa Rusudan (pan. 1223–1245) fresk z klasztoru w Gelati
W złym czasie Rusudan została królem, a kryzys gospodarczy stał się widoczny. Ceny dóbr bardzo wzrosły, życie podrożało. Duchowni prawosławni stali się prawdziwymi handlarzami i żądali dużych sum za egzekwowanie zasad kościelnych. Wśród nich szczególnie wyróżniało się duchowieństwo prawosławne Anis. Żądali zapłaty 100 dram za posługę i również udział w pogrzebach i innych uroczystościach, które wymagały posługi duchownego były płatne. Ludność protestowała przeciwko temu, ale cerkiew nie wahała się i odmawiała odprawiania nabożeństw bez wynagrodzenia lub za niskie wynagrodzenie. W rezultacie ludzie przestali chodzić do cerkwii i składali ofiary. Zwiększenie się napięć w tej kwestii zmusiło katolikosa-patriarchę Gruzji Etifanesa do interwencji w sporze. Rzeczywiście rozwiązał sprawę i surowo zganił cerkiew w Anis za wspieranie działań parafii. Zmniejszył także wynagrodzenie duchowieństwa do 1/3. Skomplikowana sytuacja Kościoła i gospodarki gruzińskiej zachwiała fundamentami dotychczas potężnego państwa i pogorszyła problemami wewnętrznymi i tak już trudną sytuację zewnętrzną Gruzji.
W 1223 r. Rusudan był żoną księcia seldżuckiego Muhammada Mughisa ud-din Turkan Szacha, syna emira Erzurum Mogiego ud-din Togril Szacha. Książę-mąż był związany z Rusudan nie tylko interesami politycznymi, ale także miłością, był też przystojnym mężczyzną według źródeł historycznych, a nawet nawrócił się na chrześcijaństwo, aby poślubić Rusudan. Ibn al-Asir pisze, że Mogi ed-Din nosił honorową szatę wysłaną przez króla Gruzinów i wyraźnie podniósł flagę z krzyżem. Oznacza to, że Gruzja miała wpływ na Erzurum. Kronikarze opisują gruzińską królową jako piękną kobietę i podobną do królowej Tamary Wielkiej, ale niestety nie była mądra, roztropna i w przeciwieństwie do matki nie miała doświadczenia w kierowaniu krajem - Tamara była za życia Jerzego III jego współwładczynią. Przed ślubem z księciem seldżuckim, Rusudan zamierzała poślubić Szirwanszaha, ale to małżeństwo nie doszło do skutku, gdyż umarł Jerzy IV Lasza i zgodnie z zasadami Rusudan musiał opłakiwać śmierć brata. W 1225 r. za namową papieża Honoriusza III cesarz Fryderyk II Stauf miał wyruszyć na krucjatę do Ziemi Świętej. Rusudan zaoferowała również pomoc papieżowi i udział w wyprawie krzyżowej z 40000 żołnierzy pod dowództwem Jana Groźnego, ale wyprawa krzyżowa została przełożona na 1227 r., a w 1225 r. Gruzja musiała walczyć z nowym, potężnym wrogiem. Dżalal ad-Din Manguberti, wyparty ze swojego państwa Chorezmu zniszczonego przez Mongołów, próbował umocnić się w Azerbejdżanie. Udało mu się zjednoczyć siły państw islamskich i wysłał list do królowej Gruzji z groźbą najazdu i żądaniem posłuszeństwa.
Królestwo Gruzji i jego otoczenie około roku 1213
Władca Imperium Chorezmijskiego Dżalal ad-Din Manguberti umocniwszy swoją pozycję po klęsce w wojnie z Mongołami, postanowił podporządkować sobie Gruzję. W tym celu wysłał list do królowej Gruzji Rusudan grożąc jej najazdem jeśli nie podporządkuje się jego władzy. Dżalal ad-Din Manguberti wiedział, że Gruzja mimo porażek w walkach z Mongołami i szeregu problemów wewnętrznych pozostała silnym państwem i miała wpływy w sąsiednich krajach muzułmańskich, więc starał się to wykorzystać, ogłaszając się odnowicielem perskiego imperium i chrześcijańskim wyzwolicielem muzułmanów i chrześcijan. Władcy Gruzji w tym czasie mieli bardzo słabe rozeznanie aktualnej sytuacji politycznej w regionie. Gruzini wysłali niegrzeczną odpowiedź szahowi Chorezmu i kpili z jego porażki w walce z Mongołami, z tego, że nie może zrobić prawie nic, aby pozbawić niepodległości Gruzji. Wierzyli, że 10 tysięcy wojowników Dżeby i Sübeeteja, którzy najechali za panowania Jerzego IV Laszy, było główną siłą Mongołów (Dżebe i Sübeetej działali jako wywiad i gromadzili informacje dla Czyngis-chana). Gruziński atabeg Jan Mkhargrdzeli, odparł wroga, więc nie prowadził szkolenia wojsk z wielką starannością. Generalnie Gruzini nie znali dobrze wroga i nie wiedzieli nic o jego możliwościach.
Dżalal ad-Din Manguberti ucieka przez Indus przed armią Czyngis-chana (miniatura z końca XVI w.)
Dżalal ad-Din Manguberti rozumiał siłę i znaczenie szybkości działania, więc postanowił zaatakować Gruzję, zanim kraj będzie mógł się dobrze przygotować do obrony. W 1225 r., dobrze zaopatrzony, pomaszerował z dużą armią i zajął Dwin. Gruzini pospieszyli i rozpoczęli atak na wojsko Chorezmijczyków. Wróg dotarł już do przedmieść Garni, ale stacjonowali na nizinach, ponieważ Gruzini już zajęli wyżyny. Dżalal ad-Din Manguberti nie czekał aż wojsko się przegrupuje i przypuścił szybki atak. Chorezmijczycy wygrali zaciętą bitwę. Leniwe dowództwo Gruzinów wycofało się wraz z armią. Jan z Achalciche, który schronił się w skałach Garni, spadł z wysokiej skały i tam umarł, a jego brat Szalwa został schwytany. Jan i Szalwa z Achalciche w trakcie bitwy dowodzili Meschetyjczykami, a gdy mieli trudności, wysyłali do gruzińskiego atabega Jana Mkhargrdzeli kilkakrotnie listy z prośbą o pomoc, ale atabeg Jan Mkhargrdzeli nie pomógł im i wróg wybił Meschetyjczyków i ich dowódcę. Atabeg Jan Mkhargrdzeli żywił wrogość do panów z Achalciche i chciał się ich pozbyć, aby dalej poszerzać granice swoich wpływów, i Jan Mkhargrdzeli wykorzystał do tego wojnę z Dżalal ad-Din Mangubertim...
Z wojskowego punktu widzenia brak wsparcia ze strony atabega był bardzo znaczący dla przebiegu bitwy, a ponadto była to klęska o znaczeniu politycznym.
Następnie Dżalal ad-Din Manguberti wrócił do Dwin, zajął to bogate miasto i następnie je splądrował i zniszczył, a w drodze do Tbilisi dowiedział się o buncie jaki przeciwko niemu wybuchł w Azerbejdżanie. Podzielił armię na dwie części, pozostawiając jedną część do zajęcia Gruzji. Po zdławieniu buntu w Azerbejdżanie, szah Chorezmu zaatakował także Gruzję ze wschodu i wysłał wojska, aby zdobyć łupy. W grudniu 1225 r. ponownie wyruszył w kierunku Tbilisi. Królowa Rusudan za namową gruzińskich książąt i możnych uciekła do zachodniej Gruzji i umocniła się w Kutaisi, pozostawiając obronę Tbilisi dwóm braciom Bozo i Memnie z rodu Botsosdze. 9 marca 1226 r. Dżalal ad-Din Manguberti zdobył Tbilisi dzięki pomocy i zdradzie muzułmanów mieszkających w Tbilisi. Mieszkający w mieście Pers zdradził Gruzinów i zabił Memnę Botsosdze przed bitwą o miasto, co jeszcze bardziej ułatwiło sprawę szahowi Chorezmu. Dżalal ad-Din Manguberti splądrował Tbilisi i zabito chrześcijan, którzy nie przeszli na islam, zginęło około 100 tysięcy Gruzinów, liczba ta na pewno była niższa, ale mimo to była to nadal wielka tragedia dla Narodu i wyraz wielkiego chrześcijańskiego heroizmu. Mąż Rusudan, Muhammad Mughis ud-din Turkan Szach, który pozostał w Tbilisi, stanął po stronie Dżalala ad-Din Mangubertiego i ponownie przeszedł na islam. Twierdza Isani nadal znajdowała się w rękach Gruzinów, ale Rusudan wysłała do oblężonego Bozo Botsosdze rozkaz przekazania fortecy wrogowi. Dżalal ad-Din Manguberti przyjął jego warunki kapitulacji, zajął twierdzę i uwolnił oblegających.
Zdobycie Tbilisi przez Chorezmijczyków i klęska Gruzinów okazały się ważnym czynnikiem i odcisnęły piętno na sile Gruzji. Dżalal ad-Din Manguberti zyskał wielki szacunek i poparcie w świecie Islamu. Wkrótce w Iranie wybuchło przeciwko niemu nowe powstanie i szah Chorezmu musiał opuścić Gruzję.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz